نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران.

چکیده

هر متنی متأثر از منابع گوناگونی است. شناخت این منابع و اثرگذاری‌های آن‌ها فواید خاصی دارد. ازین‌رو می‌خواهیم با کشف و بررسی تأثیر و تأثرات دو شرح کتاب الکافیبر روی یکدیگر که در عصر صفوی نگاشته شده‌اند، به شناخت بهتر این دو اثر یاری رسانیم. نتیجه این‌که مرآه‌العقول فراوان از حاشیه میرزا رفیعا بهره برده است. مجلسی در زمینه‌های گوناگون همچون تبیین معنای واژگان، بحث‌های صرفی، نحوی و بلاغی، اختلاف نسخه‌ها و تحلیل روایات از حاشیه میرزا استفاده کرده است. نقل گسترده مجلسی نشان از جایگاه والای حاشیه میرزا در نزد مجلسی دارد. از دیگر دلایل این نقل گسترده می‌توان به اموری همچون نقل‌گرایی و احتیاط‌گرایی مجلسی و گرایش وی به نقل اقوال گوناگون، کثرت اشتغال مجلسی، مختصر بودنِ حاشیه میرزا، از مشایخ مجلسی و علمای برجسته عصر صفوی بودنِ میرزا و نزدیکی فکری مجلسی به میرزا اشاره کرد. هرچند مجلسی در برخی موارد به نقل کلام میرزا اکتفا کرده اما وی به دیگر وجوه و اقوال نیز توجه بسیار داشته است. همچنین مجلسی در برخی موارد اظهارنظر کرده و برخی از وجوه را ترجیح داده و در برخی موارد به میرزا اشکال کرده است، این امور نشانگر آن است که مجلسی نقال محض نبوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

قرآن کریم.
استرآبادی، ملا محمدامین، الحاشیه علی اصول الکافی، تصحیح: مولی خلیل قزوینی و علی فاضلی، قم، دارالحدیث، 1430ق.
جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد، الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه، تصحیح: احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دارالعلم للملایین، 1407ق.
جیلانی، رفیع‌الدین محمدبن‌محمدمؤمن، الذریعه الی حافظ الشریعه، تصحیح:محمدحسین درایتی، قم، دارالحدیث، 1429ق.
ربانی، محمدحسن، اصول و قواعد فقه الحدیث، قم، مؤسسه بوستان کتاب، 1383ش.
شریف شیرازى، محمدهادى بن معین‌الدین محمد(آصف شیرازى)، الکشف الوافی فی شرح اصول الکافی، تصحیح: علی فاضلی، قم، دارالحدیث، 1430ق.
فیض کاشانى، محمدمحسن، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیرالمؤمنین على (ع)‏، 1406ق.
قزوینی، ملاخلیل بن غازی، صافی در شرح کافی، تصحیح: محمدحسین درایتی و حمید احمدی جلفایی، قم، دارالحدیث، 1429ق.
قزوینی، ملاخلیل‌بن‌غازی، الشافی فی شرح الکافی، تصحیح:محمدحسین درایتی، قم، دارالحدیث، 1429ق.
کلینی، محمد‌بن‌یعقوب،الکافی، تصحیح: علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران‌، دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
مازندرانی، محمدصالح‌بن‌احمد، شرح الکافی، تصحیح: ابوالحسن شعرانی، تهران، المکتبه الاسلامیه، 1382ق.
مجذوب تبریزی، محمد، الهدایا لشیعة أئمة الهدى‏، تصحیح: محمدحسین درایتی و غلامحسین قیصریه‌ها، قم، دارالحدیث، 1387ش.
مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت‌، دار إحیاء التراث العربی‌، 1403ق.
____________، مرآة العقول، تصحیح: هاشم رسولی محلاتی، تهران‌، دارالکتب الإسلامیة، 1404ق.
مسعودی، عبدالهادی، روش فهم حدیث، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) و دانشکده علوم حدیث، 1384ش.
ملاصدرا، محمد‌بن‌ابراهیم، شرح أصول الکافی‌، تصحیح: محمد خواجوی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی‌، 1383ش.
میرداماد، محمدباقربن‌محمد، التعلیقه علی اصول الکافی، تصحیح: مهدی رجائی، قم، الخیام، 1403ق.
نائینی، رفیع‌الدین محمد‌بن‌حیدر (میرزا رفیعا)، الحاشیة علی اصول الکافی، تصحیح: محمدحسین درایتی، قم، دارالحدیث، 1382ش.