نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران.
چکیده
روان‌شناسی متن عنوان پیشنهادی این مقاله است که از منظر آینده‌پژوهی، جایگاه ویژه‌ای در مطالعات دینی خواهد داشت. روان‌شناسی متن در واقع عبارت است از: بهره‌گیری از روش‌های تحلیل انعکاسی متن برای پژوهش و مطالعه پیش‌فرض‌ها و انگاره‌های ماتن و ناقل متن جهت شناخت دقیق‌تر فضای متن. ناکارآمدی رویکردهای مبتنی بر خبر واحد از یک‌سو و نقش انگاره‌ها در فهم متن، ضرورت پرداختن به روان‌شناسی متن را ترسیم می‌کند. از این‌رو، طراحی آزمون‌هایی برای فهم متن ضرورت دارد و به آن‌ها پرداخته می‌شود. آزمون الغاء خصوصیت، آزمون تطابق معنای لغوی و اصطلاحی و آزمون ایجاد تمایز سنت واقعه از محکیه، از نمونه این آزمون‌ها هستند. کاربست روان‌شناسی متن مبتنی بر این آزمون‌های پیشاتفسیری، می‌تواند فهم ما را از متون دینی ارتقا بخشد. این تحقیق با رویکرد روان‌شناسی متن، نشان خواهد داد بخش اعظمی از میراث تمدنی اسلامی در قالب‌هایی فراتر از گفتمان مبتنی بر اخبار آحاد قابل مستندسازی و واکاوی دلالت‌پژوهانه است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
احمدی، محمدحسن، مطالعات حدیثی و زبان شناسی تاریخی، قم، دانشگاه قم، 1397ش.
انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1423ق.
برنجکار، رضا. "حدیث اقوام متعمقون مدح یا مذمت". نقد و نظر، 31 و 32(1382): 443-458.
بهائی، محمدبن‌حسین، الوجیزه فی علم الدرایه، بی‌جا، چاپ سنگی، بی‌تا.
پاکتچی، احمد، ترجمه‌شناسی قرآن کریم، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، 1392ش.
حرعاملی،محمدبنحسن، وسائل‌الشیعه، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع) لإحیاء التراث، 1408ق.
خویی، سیدابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالزهرا، بی‌تا.
سبحانی، جعفر، الموجز فی اصول الفقه، قم، مکتبه التوحید، 1420ق.
سیدرضی، محمدبن‌حسین، نهج البلاغه، ترجمه محمددشتی، قم، موسسه تحقیقاتی امیرالمومنین، 1389ش.
سیوطی، جلال‌الدین، الاتقان فی علوم القرآن، بیروت، دارالکتب العربی، 1414ق.
صدوق، محمدبن‌علی، معانی الاخبار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۷ش.
______________، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارت اسلامی، 1413ق.
طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، الأعلمی للمطبوعات، 1393ق.
طوسی، محمدبنحسن، الاستبصار فی ما اختلف من الاخبار، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1363ش.
کلینی، محمد‌بن‌یعقوب، الاصول من الکافی، قم، دارالکتب الاسلامیة، 1363ش.
لجنه الفقه المعاصر، الفائق فی الاصول، قم، مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه، 1441ق.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، موسسة الوفا، 1403ق.
نوری طبرسی، میرزا حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، موسسه آل‌البیت (ع) لاحیاءالتراث، 1369ش.
ورام، مسعودبن‌عیسی، مجموعه ورام، ترجمه محمدرضا عطایی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1369ش.
)