• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

مطالعات فهم حدیث

  1. صفحه اصلی
  2. گفتمان عقل‌گرایی و نص‌گرایی در قرن چهارم و نقش آن در تنوع فهم حدیث با تأکید بر روایات اعتقادی شیعه

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

گفتمان عقل‌گرایی و نص‌گرایی در قرن چهارم و نقش آن در تنوع فهم حدیث با تأکید بر روایات اعتقادی شیعه

    نویسندگان

    • روح اله دهقانی 1
    • ایوب اکرمی 2
    • عبدالقاسم کریمی 2

    1 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد.

    2 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد.

,

نوع مقاله : پژوهشی

10.30479/mfh.2023.19181.2287
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

«فهم حدیث» از جایگاه والایی نزد دانشمندان شیعه برخوردار است با این وجود، فهم‌های اندیشمندان حدیثی شیعه در مواجهه با احادیث ازجمله احادیث اعتقادی متفاوت است. برخی از اختلاف فهم‌ها مربوط به مفسر حدیثی است که اختلاف در سطح درک افراد، اختلاف در گرایش‌ها و اختلاف در مبانی و رویکردها را می‌توان از این عوامل دانست. آنچه به نظر مهم می‌آید اختلاف در اصول و مبانی و مواجهه عالمان شیعی با متون روایی است که نقش بسزایی در تنوع فهم احادیث ایفا می‌کند. از میان این رویکردها، گفتمان نص‌گرایی و عقل‌گرایی عالمان قرن چهارم مانند شیخ صدوق و شیخ مفید در مواجهه با روایات اعتقادی است. بدیهی است نوع نگاه صاحبان این دو رویکرد، نتایج متفاوتی از احادیث اعتقادی به دنبال خواهد داشت؛ چراکه نتیجه رویکرد نص‌گرایی، توقف در فهم متن برخی احادیث اعتقادی و نتیجه رویکرد عقل‌گرایی در حدیث بسط معارف اعتقادی و سنجش آن بر اساس عقل خواهد بود. نوشتار حاضر بعد از مفهوم‌شناسی فهم، عقل‌گرایی و نص‌گرایی با روش مطالعه توالی تاریخی و تحلیلی به بررسی تمایزات نص‌گرایان و عقل‌گرایان در شاخصه‌هایی مانند: انگاره و نوع نگاه آنان به پذیرش احادیث و همچنین عقل‌گریزی یا اجتهاد در احادیث اعتقادی که باعث فهم‌های گوناگون در احادیث مربوط به مسائلی چون سهوالنبی، افعال بندگان و خلقت ارواحقبل از اجسام شده است، می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

  • فهم حدیث
  • روایات اعتقادی
  • تنوع فهم
  • عقل‌گرایی
  • نص‌گرایی

موضوعات

  • مطالعات فهم حدیث
  • XML
  • اصل مقاله 431.07 K
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
قرآن کریم.
ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، قم، مرکز نشر مکتب الاعلام الاسلامی، بی‌جا، بی‌نا، 1399ق.
استرآبادی، محمدامین، الفوائد المدنیه، قم، دارالنشر لاهل‌البیت، 1363ش.
انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، قم، مجمع الفکر اسلامی، چاپ دوم، 1214ق.
پاکتچی، احمد، اصحاب حدیث، دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، مدخل اصحاب حدیث، تهران، مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، 1367ش.
تستری، اسدالله، کشف القناع عن وجوه حجیه الاجماع، قم، موسسه آل‌البیت (ع)، 1316ش.
جزائری، سیدنعمت‌الله، الانوار النعمانیه، تبریز، بنی‌هاشمی، 1382ق.
حسن‌بگی، علی. "رهیافتی بر تأثیر باورهای کلامی بر ارزیابی سند و متن حدیث". پژوهش‌های قرآن و حدیث، 2(1395): 163-184.
__________. "واکاوی تأثیر باورهای کلامی بر فهم حدیث و آسیب‌های آن". علوم حدیث، 83(1396): 42-70.
حلی، حسن‌بن‌یوسف، مناهج الیقین فی اصول الدین، تهران، دارالاسوه، 1415ق.
خوری شرتونی لبنانی، سعید، اقرب الموارد، قم، مکتبه آیه‌الله مرعشی‌نجفی، 1403ق.
راغب‌اصفهانی، ابوالقاسم، المفردات فی غریب القرآن، بی‌جا، دفتر نشر کتاب، چاپ دوم، 1404ق.
ساجدی، ابوالفضل، و سیدمحمود مرتضوی‌شاهرودی. "واکاوی گونه‌های دخالت ذهنیت راویان در فهم حدیث". علوم حدیث، 68(1392): 116-143.
سید‌مرتضی، ابوالقاسم علی‌بن‌حسین، الذریعه الی اصول الشریعه، تهران، دانشگاه تهران، 1346ش.
صدر، محمدباقر، المعالم الجدیده للاصول، طهران، مکتبه النجاح، چاپ دوم، ١٣٩٥ق.
صدوق، محمدبن‌علی، الاعتقاد، بیروت، دارالمفید، چاپ دوم، 1414ق.
______________، التوحید، قم، جامعه مدرسین، 1398ق.
______________، معانی الاخبار، قم، موسسه النشرالاسلامی، 1431ق.
______________، من لا یحضره الفقیه‌،قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، چاپ دوم، 1413ق.
صفار، محمدبن‌حسن، بصائر الدرجات الکبری فی فضائل آل محمد(ع)، قم، المکتبه الحیدریه، 1381ش.
طالقانی، سیدحسن. "مدرسه کلامی قم". نقد و نظر 17، 1(1391): 66-90.
طاهریان‌قادی، معصومه، سیدمحسن موسوی، سیدعلی‌اکبر ربیع‌نتاج، و مهدی تقی‌زاده طبری. "اعتبارسنجی گونه‌های مختلف روایات نزد شیخ صدوق". مطالعات فهم حدیث 6، 12(1399): 31-51. doi:10.30479/mfh.2019.2068
طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه ی اعلمی، چاپ سوم، 1391ش.
طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، بی‌جا، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ سوم، 1408ق.
طوسی، محمد‌بن‌حسن، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1390ق.
_______________، الخلاف، قم، موسسه النشر الاسلامی، 1407ق.
_______________، العده فی اصول الفقه، قم، موسسه بعثت، 1417ق.
_______________، تمهید الأصول فی علم الکلام،‌ تهران، دانشگاه تهران، 1362ش.
علم‌الهدی، علی‌بن‌حسین (سیدمرتضی)، تنزیه الانبیاء، قم، دارالشریف الرضی، 1377ش.
فقیهی، علی‌اصغر، آ‌‌ل‌بویه و اوضاع و احوال زمان ایشان، تهران، صبا، چاپ سوم، 1366ش.
فیروزآبادی، محمدبن‌یعقوب، قاموس المحیط، بیروت، بی‌جا، بی‌نا، 1420ق.
کراجکی، محمدبن‌علی، کنزالفوائد، قم، دارالذخائر، 1416ق.
کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، 1363ش.
مجلسی، محمدباقر، رساله الاعتقادات، اصفهان، مکتبه العلامه المجلسی، 1409ق.
مدرسی‌طباطبایی، سیدحسن، مکتب در فرآیند تکامل، تهران، کویر، 1386ش.
مفید، محمدبن‌محمد، التذکره باصول الفقه، قم، الموتمر العالمی بمناسبه ذکری ألفیه الشیخ المفید، 1413ق(الف).
_______________، المسائل الجارودیه، قم، الموتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید، 1413ق(ب).
_______________، المسائل السرویه، قم، دارالمفید، 1431ق.
_______________، اوائل المقالات (سلسه مولفات الشیخ مفید/4)، بیروت، دارالمفید، چاپ دوم، 1414ق.
_______________، تصحیح الاعتقاد المطبوعة فی مصنّفات الشیخ المفید، قم، الموتمر العالمی بمناسبه ذکری ألفیه الشیخ المفید، 1413ق(ج).
_______________، عدم سهو النبی صلى الله علیه وآله وسلم، قم، الموتمر العالمی لالفیه الشیخ المفید، 1413ق(د).
موحدی، محمدعلی، و محمدحسین حشمت‌پور. "نقش باورهای کلامی در ارزیابی و فهم حدیث؛ مطالعه موردی مواجهه قرطبی با حدیث منزلت". علوم حدیث، 4(1395): 28-57.
مهریزی، مهدی، حوزه‌ها و مکاتب حدیثی، قم، دارالحدیث، چاپ دوم، 1398ش.
میرجلیلی، علی‌محمد، محمد شریفی، و حسن رضایی‌هفتادر. "نقش عقل در فهم لوازم معنای حدیث و گسترش مفهوم آن". مطالعات فهم حدیث 2، 3(1394): 155-179. doi:10.30479/mfh.2016.1123
    • تعداد مشاهده مقاله: 2,389
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 957
مطالعات فهم حدیث
دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 19
مهر 1402
صفحه 231-250
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 431.07 K
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 2,389
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 957

APA

دهقانی, روح اله , اکرمی, ایوب و کریمی, عبدالقاسم . (1402). گفتمان عقل‌گرایی و نص‌گرایی در قرن چهارم و نقش آن در تنوع فهم حدیث با تأکید بر روایات اعتقادی شیعه. مطالعات فهم حدیث, 10(1), 231-250. doi: 10.30479/mfh.2023.19181.2287

MLA

دهقانی, روح اله , , اکرمی, ایوب , و کریمی, عبدالقاسم . "گفتمان عقل‌گرایی و نص‌گرایی در قرن چهارم و نقش آن در تنوع فهم حدیث با تأکید بر روایات اعتقادی شیعه", مطالعات فهم حدیث, 10, 1, 1402, 231-250. doi: 10.30479/mfh.2023.19181.2287

HARVARD

دهقانی, روح اله, اکرمی, ایوب, کریمی, عبدالقاسم. (1402). 'گفتمان عقل‌گرایی و نص‌گرایی در قرن چهارم و نقش آن در تنوع فهم حدیث با تأکید بر روایات اعتقادی شیعه', مطالعات فهم حدیث, 10(1), pp. 231-250. doi: 10.30479/mfh.2023.19181.2287

CHICAGO

روح اله دهقانی , ایوب اکرمی و عبدالقاسم کریمی, "گفتمان عقل‌گرایی و نص‌گرایی در قرن چهارم و نقش آن در تنوع فهم حدیث با تأکید بر روایات اعتقادی شیعه," مطالعات فهم حدیث, 10 1 (1402): 231-250, doi: 10.30479/mfh.2023.19181.2287

VANCOUVER

دهقانی, روح اله, اکرمی, ایوب, کریمی, عبدالقاسم. گفتمان عقل‌گرایی و نص‌گرایی در قرن چهارم و نقش آن در تنوع فهم حدیث با تأکید بر روایات اعتقادی شیعه. مطالعات فهم حدیث, 1402; 10(1): 231-250. doi: 10.30479/mfh.2023.19181.2287

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • بروزرسانی 1401-12-01
  • بررسی مقالات در سایت مشابه یابی سمیم نور 1401-12-01

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب