نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
دانشیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی
چکیده
شکی نیست که مهمترین راه دستیابی به آموزه‌های دینی بعد از قرآن، احادیث معصومان (ع) است. با توجه به اهمیت فراوان فقهالحدیث و خلطی که در میان برخی از معاصران در تبیین دانش فقهالحدیث و اصول فقهالحدیث (روش فهم حدیث و موانع آن) صورت گرفته است، در این مقاله در پی آنیم تا با روش توصیفی، تحلیلی به نقد این دیدگاه و تفکیک میان دو نوع آن بپردازیم؛ چه اینکه تمایز علوم و بیان حد و مرز هر یک از آنها، موجب گسترش و بالندگی دانشها می‌شود و دانش‌پژوهان را از سردرگمی می‌رهاند. نوشتار حاضر با بیان تعریف، موضوع، فایده، مسائل، مبادی، گرایش‌ها و پیشینه هر یک از این دو نوع، تمایز این دو از یکدیگر مشخص گردیده است.
کلیدواژه‌ها
قرآن کریم.
ابن اثیر جزری، علی بن أبی الکرم، النهایة فی غریب الحدیث، تحقیق: طاهر أحمد الزاوی، محمود محمد الطناحی، الطبعة الرابعة، مؤسسة إسماعیلیان، قم، 1364 ش.
ابن خلدون، عبدالرحمن، تاریخ ابن خلدون، ج1 (مقدمه)، خلیل شحادة و سهیل زکار، الطبعة الثانیة، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
ابن فارس، معجم مقاییس اللغة، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، 1404ق.
ادلبی، صلاح‌الدین بن احمد، منهج نقد المتن، بیروت، دار الافاق الجدیدة، 1403ق.
اعظمی، محمد مصطفی، منهج النقد عند المحدثین، ریاض، مکتبة الکوثر، الطبعة الثالثة، 1410ق.
آلکلیب، ابراهیم، مهمات علوم الحدیث، ریاض، مکتبة الوراق.
امین، احسان، منهج النقد فی التفسیر، دارالهادی، 1428ق- 2007م.
انصاری، مرتضی، فرائد الاصول، قم، مجمع الفکر الإسلامی، 1419ق.
برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، قم، دارالکتب الاسلامیه، 1371ق.
بهایی، محمد بن حسین، الوجیزة، ترجمه سید محمد مرعشی، 1407 ق.
بیهقی، احمد بن حسین، السنن الکبری، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
ترمذی، محمد بن عیسی، سنن الترمذی، دارالفکر، الطبعة الثانیة، 1394ق.
تهانوی، ظفر احمد، قواعد فی علوم الحدیث، قاهره، دارالسلام، الطبعة السادسة، بی‌تا.
تهرانی(آقابزرگ)، محمدمحسن، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت، دار الاضواء، الطبعة الثالثه، 1403 ق.
حاجی خلیفه، مصطفی بن عبداللَّه، کشف الظنون عن اسامی الکتب والفنون، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، الطبعة الثالثة، قم، مؤسسة آل البیت، 1416ق.
خامنهای، سید علی، چهار کتاب اصلی علم رجال،تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1369.
خراسانی، محمدکاظم، کفایة الاصول، بیروت، مؤسسة آل البیت، 1411 ق.
خویی، سید ابو القاسم، محاضرات فی الأصول، 5 جلد، انتشارات انصاریان، 1417ق.
ربانی، محمد حسن، اصول و قواعد فقه الحدیث، قم، انتشارات دفتر تبلیغات، 1383ش.
ربانی، محمد حسن، دانش درایة‌الحدیث، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، چاپ چهارم، 1389.
رحمانی، محمد، بحث‌های مقارن در علم حدیث (1)، مجله علوم حدیث، شماره3، بهار1376.
سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، قم، مؤسسه امام صادق، چاپ دوم، 1414ق.
................، کلیات فی علم الرجال، قم، مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، الطبعة الثانیة، 1366.
سیوطی، جلال الدین، تدریب الراوی، ج1، عبد الوهاب عبد اللطیف، بی‌تا.
شهرزوری، عثمان بن عبد الرحمن، مقدمة ابن الصلاح، تحقیق ابوعبدالرحمن صلاح بن محمد، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1416 ق.
شهید ثانی(عاملی)، زین‌الدین، الرعایة فی علم الدرایة، تحقیق حسین بقّال، الطبعة الثانیه، قم، مکتبة المرعشی النجفی، 1413 ق.
صبحی صالح، علوم الحدیث و مصطلحه، قم، منشورات الرضی، الطبعة الخامسة، 1363ش.
صدر، حسن، نهایة الدرایه، تحقیق ماجد الغرباوی، قم، نشر المشعر، بی‌تا.
صدر، محمدباقر، بحوث فی علم الاصول، تقریر محمود هاشمی، بی‌جا، مرکز الغدیر، الطبعة الخامسه، 1417ق.
صدوق، محمّد بن علی بن بابویه، معانی الاخبار، قم، انتشارات جامعه مدرسین، 1361ش.
طوسی، ابو جعفر محمد ، الاستبصار، سید حسن موسوی خرسان، چاپ چهارم، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1363ش.
...........................، تهذیب الاحکام، سید حسن موسوی خرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، الطبعة الرابعة، 1365ش.
عتر، نورالدین، منهج النقد فی علوم الحدیث، دمشق، دار الفکر، الطبعة الثالثة، 1418ق.
عجاج خطیب، محمد، اصول الحدیث علومه و مصطلحه، بیروت، دارالفکر، 1409ق.
عصار زاده، غلامحسین، «مأخذشناسی نقد محتوایی حدیث»، مجله علوم حدیث، ش15، بهار 1379ش.
علیاری، ملا علی، بهجة الامال فی شرح زبدة المقال، ج1، الطبعة الثانیة، قم، بنیاد فرهنگ اسلامی‌کوشانپور، 1371ق.
غفاری، علی أکبر، دراسات فی علم الدرایة،تهران، جامعة الامام الصادق، 1369ش.
فتاحی زاده، فتحیه، مبانی و روشهای نقد حدیث در کتب اربعه، قم، دانشگاه قم، 1385.
فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم، دارالهجرة، 1405 ق.
فضلی، عبدالهادی، اصول الحدیث، قم، مؤسسه امّ القری، 1416ق.
قاسمی، محمد جمال الدین، قواعد التحدیث، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
قربانی، زین العابدین، علم حدیث و نقش آن، قم، انتشارات انصاریان، 1370ش.
قمی، میرزا ابوالقاسم، القوانین المحکمة، تهران، الطبعة الحجریه، بی‌تا.
کراجکی، ابو الفتح، کنز الفوائد، قم، دارالذخائر، 1410 ق.
)