• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

مطالعات فهم حدیث

  1. صفحه اصلی
  2. تبیین دلالات کنایات تعریضی و ارتباط آن با شیوه بعثت پیامبر (ص): تمثیل «إِیَّاکِ‏ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَة»

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

تبیین دلالات کنایات تعریضی و ارتباط آن با شیوه بعثت پیامبر (ص): تمثیل «إِیَّاکِ‏ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَة»

    نویسندگان

    • بهزاد بسطامی 1
    • زینب السادات حسینی 2

    1 استادیار گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی ایلام.

    2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

,

نوع مقاله : پژوهشی

10.30479/mfh.2025.21360.2433
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

قرآن کریم بر اساس بُعد فرازمانی و فرامکانی خود، از شیوه‌های مختلفی جهت بیان اهداف و مقاصد خود بهره برده است. سبک نزول قرآن به روش کنایی و بعثت نبی مکرم (ص) بر مبنای تعریض و هم‌خوانی آنان با یکدیگر، ضمن توجه به حدیث امام جعفرصادق (ع) که نزول قرآن را به سبک «إِیَّاکِ‏ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَة» دانسته، نشان‌دهنده آن است که این سبک نزول، اهدافی را دنبال نموده است که پژوهش حاضر در پی آن است. این مقاله از روش توصیف و تحلیل روایات مورد بحث و شواهد قرآنی مرتبط بهره گرفته و با استفاده از منابع روایی و تفسیری اسناد کتابخانه‌ای، به نتایج ذیل دست یافته است: نزول قرآن بر مبنای «إِیَّاکِ‏ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَة» نه فقط در مورد آیات عتاب پیامبر (ص) و نه فقط به عنوان یک قائده‌ی ادبی و بلاغی، بلکه در سطحی بالاتر، قائده‌ای تفسیری برای فهم بهتر و عمیق‌تر همه آیات قرآن کریم محسوب می‌شود. از دیگر نتایج آن‌که، هم‌سویی بعثت پیامبر (ص) بر مبنای تعریض و سبک نزول قرآن بر مبنای کنایه، حکایت از آن دارد که با توجه به حساسیت‌های موجود از سوی دشمنان در زمان پیامبر (ص) و ضمانت خداوند در خصوص صیانت از قرآن کریم، هر دو شیوه، اهداف واحد و البته اساسی را دنبال کرده که می‌توان به تدبیر حکومتی پیامبر (ص) جهت حفظ اسلام، آزمودن امت، تعقل‌گرایی، تبیین جایگاه و منزلت واقعی اهل بیت (ع) و معرفی آن به آیندگان و حفظ و صیانتِ قرآن کریم از تحریف به وسیله دشمنان اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها

  • تمثیل «إِیَّاکِ‏ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَة»
  • بعثت پیامبر اکرم (ص)
  • کنایات تعریضی
  • کنایی بودن زبان قرآن

موضوعات

  • مطالعات فهم حدیث
  • XML
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
قرآن کریم، ترجمه: ناصر مکارم‌شیرازى، قم، دارالقرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى)، 1373ش.
ابن أبی‌جمهور، محمدبن‌زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم، دار سیدالشهداء، 1405ق.
صدوق، محمدبن‌على، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ترجمه: علی‌اکبرغفارى، تهران، کتاب فروشى صدوق، بى‌تا.
صدوق، محمدبن‌على، معانی‌الأخبار، ترجمه: عبدالعلی محمدى‌شاهرودی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1377ش.
صدوق، محمدبن‌على، إعتقادات الإمامیة (للصدوق)، ترجمه: محمدعلی حسنى، تهران، اسلامیه، 1371ش.
ابن‌شعبه، حسن‌بن‌على، تحف العقول، ترجمه: محمدباقرکمره‏اى، تهران، کتابچى، چاپ ششم، 1376ش.
ابن‌عبد ربه، الاندلسی، العقد الفرید، نرم‌افزار المکتبه الشامله، بی‌تا.
ابوعبید، قاسم‌بن‌سلام، ألأمثال، نرم‌افزار المکتبه الشامله، بی‌تا.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم، 1404ق.
احمدبن‌حنبل، ابوعبدالله، مسند ابن‌حنبل، دمشق، دارالکتب العربیه، 1955م،
احتشامی‌نیا، محسن. "خطابات قرآنی: خطاب خاص، مراد عام". سفینه 12، 46(1394ش): 10-25. dor: 20.1001.1.17350689.1394.12.46.7.9
حسکانى، عبیدالله‌بن‌احمد، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى، 1411ق.
حسینى شاه‌عبدالعظیمى، حسین‌بن‌احمد، تفسیر اثنا عشرى، تهران، میقات، 1363ش.
شریف‌لاهیجى، محمدبن‌على، تفسیر شریف لاهیجى، تهران، دفتر نشر داد، 1373ش.
حرعاملى، محمدبن‌حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع)، 1409ق.
طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات الاسلامیه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
طبرسى، احمدبن‌على، الإحتجاج على أهل اللجاج، ترجمه: بهراد جعفرى، تهران، اسلامیه، 1381ش.
طبرسى، فضل‌بن‌حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، چاپ سوم، 1372ش.
طریحی، فخرالدین‌بن‌محمد، مجمع البحرین، تهران، مرتضوى، چاپ سوم، 1375ش.
طیب‌حسینی، سیدمحمود، و راضیه مشک مسجدی. "تحلیلی در باره عفو الهی از پیامبر (ص) بر محور آیه 43 سوره توبه". پژوهش‌های قرآنی، 77(1394ش): 22-45.
غروی‌نایینی، نهله، و هادی غلامرضایی. "روش‌شناسی نقد درونی احادیث فضائل در الغدیر (موردی: احادیث فضائل ادعاشده برای ابوبکر)". مطالعات فهم حدیث 9، 17(1401ش): 185-210. doi: 10.30479/mfh.2022.2600
غروی، سیده‌سعیده. "تحلیل دیدگاه آیت‌الله معرفت در خصوص نسبت لفظ آیه با سبب نزول". پژوهشهای قرآنی 23، 89(1397): 24-43. doi: 10.22081/jqr.2018.49966.1879
قرائتى، محسن، تفسیر نور، تهران، مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن، چاپ یازدهم، 1383 ش.
کلینى، محمدبن‌یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
مجلسى، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
معارف، مجید، شادی نفیسی، و زهرا مقیمی. "شأن تعلیمی روایات تفسیری از دیدگاه علامه طباطبایی و اصول تفسیری برگرفته از آن در المیزان". مطالعات تفسیری 8، 32(1396): 125-144. dor: 20.1001.1.22287256.1396.8.32.8.3
معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1412ق.
مکارم‌شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1374ش.
مهدوی‌راد، محمدعلی، و امیر احمدنژاد. "بررسی روایت نزول قرآن بر مبنای «إِیَّاکِ‏ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَة» به‌عنوان قائده‌ای در تفسیر آیات عتاب به پیامبر اکرم (ص)". علوم حدیث 16، 62(1390): 3-21.
نصیری، علی، محمدحسین نصیری، حمید کریمی، و محمدرضا ملکی‌دیزینی. "روش‌شناسی تفسیر آیات متشابه در روایات رضوی". فرهنگ رضوی 7، 28(1398)، 111-124. doi: 10.22034/farzv.2019.101660
    • تعداد مشاهده مقاله: 3
مطالعات فهم حدیث
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23
مهر 1404
فایل ها
  • XML
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 3

APA

بسطامی, بهزاد و حسینی, زینب السادات . (1404). تبیین دلالات کنایات تعریضی و ارتباط آن با شیوه بعثت پیامبر (ص): تمثیل «إِیَّاکِ‏ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَة». مطالعات فهم حدیث, 12(1), -. doi: 10.30479/mfh.2025.21360.2433

MLA

بسطامی, بهزاد , و حسینی, زینب السادات . "تبیین دلالات کنایات تعریضی و ارتباط آن با شیوه بعثت پیامبر (ص): تمثیل «إِیَّاکِ‏ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَة»", مطالعات فهم حدیث, 12, 1, 1404, -. doi: 10.30479/mfh.2025.21360.2433

HARVARD

بسطامی, بهزاد, حسینی, زینب السادات. (1404). 'تبیین دلالات کنایات تعریضی و ارتباط آن با شیوه بعثت پیامبر (ص): تمثیل «إِیَّاکِ‏ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَة»', مطالعات فهم حدیث, 12(1), pp. -. doi: 10.30479/mfh.2025.21360.2433

CHICAGO

بهزاد بسطامی و زینب السادات حسینی, "تبیین دلالات کنایات تعریضی و ارتباط آن با شیوه بعثت پیامبر (ص): تمثیل «إِیَّاکِ‏ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَة»," مطالعات فهم حدیث, 12 1 (1404): -, doi: 10.30479/mfh.2025.21360.2433

VANCOUVER

بسطامی, بهزاد, حسینی, زینب السادات. تبیین دلالات کنایات تعریضی و ارتباط آن با شیوه بعثت پیامبر (ص): تمثیل «إِیَّاکِ‏ أَعْنِی وَ اسْمَعِی یَا جَارَة». مطالعات فهم حدیث, 1404; 12(1): -. doi: 10.30479/mfh.2025.21360.2433

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • بروزرسانی 1401-12-01
  • بررسی مقالات در سایت مشابه یابی سمیم نور 1401-12-01

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب