• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

مطالعات فهم حدیث

  1. صفحه اصلی
  2. فضایل شیخین در کشاکش نفی و اثبات «اعتبارسنجی اسناد احادیث فضائل‌الصحابه دارقطنی»

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

فضایل شیخین در کشاکش نفی و اثبات «اعتبارسنجی اسناد احادیث فضائل‌الصحابه دارقطنی»

    نویسندگان

    • علی راد 1
    • روح الله شهیدی 1
    • بهناز محمدکاظمی 2

    1 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران.

    2 دانش آموخته‌ی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران

,
مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : پژوهشی

10.30479/mfh.2025.21276.2447
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

در بخشی از کتاب فضائل الصحابه‌ دارقطنی، که از محدثان اهل‌سنت بغداد در قرن چهارم هجری است، احادیثی از امامان شیعه در تمجید و تکریم شیخین روایت شده است که وجود هرگونه نقار و کدورت میان ائمه‌ی شیعه و شیخین را نفی می‌کند. مسئله اصلی این پژوهه اعتبارسنجی اسناد احادیث کتاب فضائل الصحابه‌ی دارقطنی و بررسی میزان اعتبار راویان آن با تکیه ‌بر منابع رجالی اهل‌سنت و شیعه؛ همچنین با ترسیم شبکه‌ی اسانید درصدد کشف حلقه‌های مشترک اسناد این احادیث است. نوشتار حاضر اسناد احادیث کتاب فضائل‌الصحابه را در دو بخش احادیث امامان شیعه و احادیث خاندان شیعی مورد بررسی قرار داده و در نهایت دیدگاه منتخب را در خصوص اعتبار این اسناد ارائه داده است. برایند پژوهش اثبات می‌کند اعتبار اسناد احادیث کتاب فضائل الصحابه، ضعیف است؛ غالب آن‌ها به تفرد نسبی دچارند و از مصادر فرقه‌های غیر امامیه‌ی شیعه چون زیدیان و بتریان اخذ شدند که در نگاه رجالیان امامیه فاقد اعتبارند. علی‌رغم اشتهار دارقطنی به نقادی در حدیث، اندیشه تفضیل شیخین او را به تساهل و تسامح در انتساب این متون به شیعه امامیه سوق داده است.

کلیدواژه‌ها

  • کتاب فضائل‌الصحابه
  • دارقطنی
  • تفرد نسبی روایت
  • حلقه‌ی مشترک در روایت
  • شبکه‌ی اسناد روایات

موضوعات

  • مطالعات فهم حدیث
  • XML
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
قرآن کریم.
آقایی، سیدعلی. "تاریخ‌گذاری روایات برمبنای تحلیل اسناد؛ نقد و بررسی روش‌شناسی خوتیرینبل". علوم‌حدیث، 41(1385ش): 145-168.
ابن‌عساکر، علی‌بن‌حسن، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: علی شیری، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
ابن‌غضائری، احمدبن‌حسین، الرجال، تحقیق: محمدرضا حسینی‌جلالی، قم، موسسه‌ دارالحدیث، 1380ش.
ابن‌مرتضی، احمدبن‌یحیی، البحر الزخار الجامع لمذاهب علماء الامصار، قم، مجمع ‌الزخائر الاسلامی، بی‌تا.
ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن، الجرح والتعدیل، هند، مطبعه مجلس، بی‌تا.
ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمن، مراسیل، بیروت، الرساله، 1418ق.
ابن‌ادریس‌حلی، محمد، السرائر الحاوی‌ لتحریر الفتاوی، تحقیق: حسن‌الموسوی‌وابوالحسن‌بن‌مسیح، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410ق.
ابن‌جوزی، عبدالرحمن، الضعفاء و المتروکین، تحقیق: ابوالفداءعبدالله‌قاضی، بیروت، دارالکتب‌العلمیه، 1406ق.
ابن‌جوزی، عبدالرحمن، زاد المسیر فی علم‌ التفسیر، بیروت، دار احیاء التراث، 1382ق.
ابن‌حبان، ابوحاتم‌محمد، الثقات، تحقیق: حسین‌ابراهیم‌زهران، بیروت، موسسه‌ الکتب ‌الثقافیه، 1393ق.
ابن‌حبان، ابوحاتم‌محمد، مشاهیر علماء الامصار، تحقیق: م. فلایشهمر، بیروت، دارالکتب ‌العلمیه، 1959م.
ابن‌حجرعسقلانی، احمد، تقریب ‌التهذیب، تحقیق: محمدعوامه، حلب، دارالرشید، 1411ق.
ابن‌حجرعسقلانی، احمد، تهذیب ‌التهذیب، بیروت، دارصادر، 1325ق.
ابن‌حجرعسقلانی، احمد، لسان ‌المیزان. بیروت، موسسه‌الاعلمی‌للمطبوعات، 1406ق.
ابن‌حزم، علی‌بن‌احمد، الفصل فی الملل والاهواء والنحل، بیروت، دارالکتب‌العلمیه، بی‌تا.
ابن‌حنبل، احمدبن‌محمد، مسند احمدبن‌حنبل، تحقیق: احمدمحمدشاکر، قاهره، دارالحدیث، 1416ق.
ابن‌داودحلی، حسن‌بن‌علی، الرجال، تهران، دانشگاه تهران، 1342ش.
ابن‌عبدالبر، یوسف‌بن‌عبدالله، الاستیعاب، تحقیق: علی‌محمد بجاوی، بیروت، دارالجیل، 1412ق.
ابن‌عدی، ابواحمدعبدالله، الکامل فی ضعفاءالرجال، تحقیق: یحیی‌مختار غزاوی، بیروت، دارالفکر، 1409ق.
اشعری، اسماعیل‌بن‌اسحاق، مقالات‌الاسلامیین و اختلاف‌المصلین، آلمان، فرانس‌شتاینر، 1400ق.
برقی، احمدبن‌محمد، الرجال، تحقیق: حیدر بغدادی، قم، موسسه ‌امام صادق (ع)، 1430ق.
برقی، احمدبن‌محمد، المحاسن، تحقیق: سیدجلال‌الدین حسینی، تهران، دارالکتب‌ الاسلامیه، بی‌تا.
بستانی، قاسم. "ارزیابی حدیث نحن معاشرالانبیاءلانورث". شیعه‌شناسی، 20(1386ش): 81-96.
توحیدی‌نیا، روح‌الله. "واکاوی‌چگونگی تعامل امام باقر (ع) و امام‌ صادق (ع) با فرقه‌ی بتریه". تاریخ اسلام 15، 58(1393ش): 125-154.
ثقفی، ابراهیم‌بن‌محمد، الغارات، تحقیق: سیدجلال‌الدین ‌حسینی، قم، دارالکتب‌الاسلامیه، 1424ق.
حلی، حسن‌بن‌یوسف، ترتیب خلاصةالاقوال فی معرفةالرجال، مشهد، آستان ‌قدس‌ رضوی، 1381ش.
خطیب‌بغدادی، احمد، تاریخ بغداد، مصطفی ‌عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب‌ العلمیه، 1417ق.
خویی، ابوالقاسم، معجم‌ رجال‌ الحدیث، بی‌جا، بی‌نا، 1372ش.
دارقطنی، علی‌بن‌عمر، الجزء الحادی‌ عشر من‌ فضائل‌ الصحابه، تحقیق: محمد رباح، مدینه، مکتبة ‌الغرباء الاثریة، 1419ق.
دارقطنی، علی‌بن‌عمر، الجزء الحادی‌ عشر من فضائل‌ الصحابه، تحقیق: حلوانی، جده، دار ماجد عسیری، 1422ق.
دارقطنی، علی‌بن‌عمر، الزامات‌ و التتبع، تحقیق: مقبل‌ هادی‌ الوداعی، بیروت، دارالکتب‌العلمیة، 1405ق.
دارقطنی، علی‌بن‌عمر، العلل‌ الوارده‌ فی‌ احادیث‌ النبویة، تحقیق: محفوظ‌ الرحمن ‌السلفی، ریاض، دارالطیبه، 1405ق.
ذهبی، محمدبن‌احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق، عمر عبدالسلام‌ تدمری، بیروت، دارالکتاب ‌العربی، 1409ق.
ذهبی، ‌محمد‌بن‌احمد، تذهیب‌ تهذیب‌ الکمال، تحقیق: غنیم‌ عباس‌غنیم و مجدی ‌السیدامین، بی‌جا، الفاروق الحدیثه، 1425ق.
ذهبی، محمد‌بن‌احمد، سیر اعلام‌ النبلاء، تحقیق: شعیب ‌الارنؤوط، بیروت، الرساله، 1414ق.
ذهبی، محمدبن‌احمد، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق: عبدالفتاح ابوسنة، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1416ق.
رحمتی، محمدکاظم، مقالاتی در تاریخ زیدیه و امامیه، تهران، ‌بصیرت، 1388ش.
زریاب، عباس، بتریه، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1362ش.
سمعانی، عبدالکریم، الانساب، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب ‌العلمیه، 1419ق.
سیوطی، جلال‌الدین، الدرالمنثور، بیروت، دارالمعرفه، بی‌تا.
صدوق، محمدبن‌علی، من لایحضره الفقیه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم، جماعه‌المدرسین، 1404ق.
صنعانی، محمدبن اسماعیل، ثمرات النظر فی علم الأثر، تحقیق: رائدبن‌صبری بن ابی‌علفة، ریاض، دارالعاصمة، 1417ق.
طبیبی، علیرضا، مجید زیدی جودکی، و فهیمه جفرسته. "بررسی دلائل و اسباب «رافضی، ناصبی و شیعی» خواندن راویان و اعتبارسنجی آن‌ها از نظر رجال‌پژوهان اهل‌سنت". مطالعات فهم حدیث 5، 10(1398): 79-101. doi: 10.30479/mfh.2019.1615
طوسی، محمدبن‌حسن، رجال‌الطوسی، تحقیق: جواد قیومی ‌اصفهانی، قم، جماعه‌المدرسین، 1427ق.
طوسی، محمدبن‌حسن، فهرست‌ کتب‌ الشیعه و اصولهم، تحقیق: عبدالعزیز طباطبایی، قم، مکتبة المحقق ‌الطباطبایی، 1420ق.
عجلی، احمدبن‌عبدالله، معرفه‌ الثقات، مدینه، مکتبه‌ الدار، 1428ق.
فهیمی‌تبار، حمیدرضا. "روایت «لا نُوَرِّثُ ما ترکنا صَدَقَه» در دو نگاه". حدیث‌پژوهی 5، 10(1392ش): 35-56.
کشی، ابوعمرو محمدبن‌عمر، رجال‌الکشی (اختیارمعرفه‌الرجال)، تحقیق: محمدباقر میرداماد، قم، موسسه آل‌البیت، 1404ق.
کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب ‌الاسلامیة، 1407ق.
مزی، یوسف، تهذیب‌ الکمال، تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت، الرساله، 1406ق.
مقریزی، احمدبن‌علی، امتاع الاسماع، تحقیق: محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب ‌العلمیه، 1420ق.
نجاشی، احمدبن‌علی، رجال النجاشی، تحقیق: موسی شبیری زنجانی، قم، جماعه‌المدرسین، 1365ش.
نسایی، احمدبن‌شعیب، الضعفاء و المتروکون، تحقیق: محمدابراهیم زاید، حلب، دارالوعی، 1396ق.
نمازی‌شاهرودی، علی، مستدکات علم رجال، تهران، فرزند مؤلف، 1414ق.
نیل‌ساز، نصرت، مریم نکونام، و الهام زرین‌کلاه. "اصول و مبانی ارزیابی سند، متن و خاستگاه حدیث از دیدگاه محدث ارموی". مطالعات فهم حدیث 11، 21(1403): 9-30. doi: 10.30479/mfh.2024.19633.2330
هیثمی، ابوالحسن نورالدین، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، تحقیق: حسام‌الدین القدسی، قاهره، مکتبه القدسی، 1414ق.
Juynboll, Gautier, “Some Isnād-Analytical Methods Illustrated on the Basis of Several WomenDemeaning Sayings from Ḥadīth Literature”, Al-Qanṭara, X. 1989.
Juynboll, Gautier, "Some isnad-analytical methods illustrated on the basis of several woman-demeaning sayings from hadith literature", In: Hadith: Origins and Developments, New York, Routledge, 2016, pp. 175-216.
Schacht, Joseph, the Origins of Muhammadan Jurisprudence, Oxford: Oxford University Press, 1950. 
    • تعداد مشاهده مقاله: 9
مطالعات فهم حدیث

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 24 شهریور 1404
فایل ها
  • XML
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 9

APA

راد, علی , شهیدی, روح الله و محمدکاظمی, بهناز . (1404). فضایل شیخین در کشاکش نفی و اثبات «اعتبارسنجی اسناد احادیث فضائل‌الصحابه دارقطنی». مطالعات فهم حدیث, (), -. doi: 10.30479/mfh.2025.21276.2447

MLA

راد, علی , , شهیدی, روح الله , و محمدکاظمی, بهناز . "فضایل شیخین در کشاکش نفی و اثبات «اعتبارسنجی اسناد احادیث فضائل‌الصحابه دارقطنی»", مطالعات فهم حدیث, , , 1404, -. doi: 10.30479/mfh.2025.21276.2447

HARVARD

راد, علی, شهیدی, روح الله, محمدکاظمی, بهناز. (1404). 'فضایل شیخین در کشاکش نفی و اثبات «اعتبارسنجی اسناد احادیث فضائل‌الصحابه دارقطنی»', مطالعات فهم حدیث, (), pp. -. doi: 10.30479/mfh.2025.21276.2447

CHICAGO

علی راد , روح الله شهیدی و بهناز محمدکاظمی, "فضایل شیخین در کشاکش نفی و اثبات «اعتبارسنجی اسناد احادیث فضائل‌الصحابه دارقطنی»," مطالعات فهم حدیث, (1404): -, doi: 10.30479/mfh.2025.21276.2447

VANCOUVER

راد, علی, شهیدی, روح الله, محمدکاظمی, بهناز. فضایل شیخین در کشاکش نفی و اثبات «اعتبارسنجی اسناد احادیث فضائل‌الصحابه دارقطنی». مطالعات فهم حدیث, 1404; (): -. doi: 10.30479/mfh.2025.21276.2447

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • بروزرسانی 1401-12-01
  • بررسی مقالات در سایت مشابه یابی سمیم نور 1401-12-01

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب