• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

مطالعات فهم حدیث

  1. صفحه اصلی
  2. بررسی و تحلیل متنی دو روایت مفضل بن عمر پیرامون علم امام در الکافی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

بررسی و تحلیل متنی دو روایت مفضل بن عمر پیرامون علم امام در الکافی

    نویسندگان

    • زهرا امیری فر 1
    • سیده فاطمه هاشمی 2
    • محسن قاسم پور 3

    1 دانشجوی دکتری علوم قرآنی و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

    2 استادیار گروه علوم و قرآن و حدیث، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

    3 استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

,

نوع مقاله : پژوهشی

10.30479/mfh.2025.20765.2398
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

یکی از بحث‌های مهم امامت، مسأله «علم امام» است که همواره بین متکلمان اسلامی مورد بحث قرار گرفته است؛ و «مفضل‌بن‌عمر» جزو راویان مشهوری است که در الکافی پیرامون علم امام روایاتی نقل نموده که از میان روایات وی، دو روایت در نگاه نخست متعاض به شمار می‌آیند. روایت «... إِنَّ اَلْعِلْمَ اَلَّذِی یحْدُثُ یوْماً بَعْدَ یوْمٍ وَ سَاعَةً بَعْدَ سَاعَةٍ» به ‌صراحت از افزایش علم امام سخن می‌گوید که از طریق ملائکه به امام «تحدیث» می‌شود و روایت «وَ نَحْنُ نُرِیدُ اَلْإِذْنَ عَلَیهِ فَسَمِعْنَاهُ یتَکلَّمُ بِکلاَمٍ لَیسَ بِالْعَرَبِیةِ ...» به گستردگی علم امام به تمام لغات و زبان‌ها دلالت دارد. دانشمندان علم حدیث برای رفع تعارض بین روایات، راه‌حل‌هایی همچون تساقط، توقف و جمع بین روایات را برگزیده‌اند. نویسنده پژوهش حاضر با بررسی و تحلیل متن دو روایت یاد شده، به روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس قضیه معروفه «اَلجَمْعُ مَهْمَا اَمْکنَ اَوْلَی مِن الطرح» سومین راه‌حل، یعنی جمع بین دو روایت را برگزیده و این نتیجه به دست آمد که اختلاف میان این دو روایت، بدوی و ظاهری است با تأمل در موضوع هر یک از این دو روایت آشکار می‌سازد که علم امامان (ع) بالذات نیست بلکه علمی مستفاد و موهوبی است که از طرف خداوند توسط ملائکه مستمراً در موقعیت‌های خاص به ‌صورت علم اجمالی و تفصیلی از آن بهره‌مند می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

  • تحلیل متنی روایت
  • مفضل بن عمر
  • علم امام
  • اصول کافی
  • کلینی

موضوعات

  • مطالعات فهم حدیث
  • XML
  • اصل مقاله 466.25 K
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
قرآن کریم، ترجمه: محمدمهدی فولادوند، تهران، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، 1418ق.
ابن‌اثیر، مبارک‌بن‌محمد، النهایه، قم، اسماعیلیان، 1367ش.
ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی، إقبال الأعمال، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، 1416ق.
ابن‌غضائری، احمدبن‌حسین، رجال ابن‌غضائری، قم، دارالحدیث، 1380ش.
امینی، عبدالحسین امین، الغدیر فی الکتاب و السنه و الادب، قم، الغدیر، 1416ق.
بحرانی، محمدصنقور علی، المعجم الأصولی، قم، منشورات الطیار، 1428ق.
بخاری، محمدبن‌اسماعیل، صحیح البخاری، بی‌جا، دارالفکر، 1401ق.
جُرّ، خلیل، فرهنگ لاروس، ترجمه: سیدحبیب طبییان، تهران، امیرکبیر، 1375ش.
جمعی از نویسندگان، زیر نظر دکتر یزدی مطلق، امامت‌پژوهی، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1381ش.
جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد، الصحاح، تاج اللغه و صحاح اللغه، بیروت، دارالعلم للملایین، 1376ق.
حائری، محمدبن‌اسماعیل، منتهی‌المقال فی احوال‌الرجال، قم، 1416ق.
حرعاملی، محمدبن‌حسن، اثبات الهداة، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۲۵ق.
حسینی‌نیا، سیدمحمدرضا. "تحلیل سندی و متنی دو روایت «لَا تَسُبُّوا الدَّهْرَ» و «یا دَهرُ أُفّ لَکَ» و حل تعارض آن دو". مطالعات فهم حدیث 5، 9(1397ش): 85-105. doi:10.30479/mfh.2018.1433
حلی، حسن‌بن‌یوسف، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، مشهد، آستان قدس رضوی، 1381ش.
خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، نجف، مدینةالعلم، 1983م.
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمّد، المفردات فی غریب القرآن، دمشق، دارالعلم، 1412ق.
سلمان‌نژاد، مرتضی؛ هادی گرامی، محمد، رویکردهای نوین در حدیث‌پژوهی شیعه، تهران، دانشگاه امام صادق، 1397ش.
شهیدثانی، زین‌الدین، البدایه فی علم الدرایه، تحقیق: سیدمحمدرضا حسینی‌جلالی، قم، محلاتی، 1421ق.
صدوق، محمدبن‌علی، علل الشرایع و الاحکام، قم، مکتبه الحیدری، 1425ق.
صدوق، محمدبن‌علی، عیون أخبار الرضا (ع)، تهران، صدوق، 1372ش.
صدوق، محمدبن‌علی، من لا یحضر الفقیه، قم، جامعه مدرسین، 1413ق.
صفار، محمدبن‌حسن، بصائر الدرجات، قم، کتابخانه آیة‌الله مرعشی‌نجفی، 1404ق.
طباطبائی، محمدحسین، المیزان، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۷ق.
طبری، محمدبن‌جریر، دلائل الإمامة، قم، بعثت، 1413ق.
طریحی، فخرالدین، مجمع‌البحرین، تهران، مرتضوی، 1416ق.
طوسی، محمدبن‌حسن، الامالی، قم، دارالثقافة، 1414ق.
طوسی، محمدبن‌حسن، رجال الطوسی، قم، نشر اسلامی، 1382ش.
عده‌ای از علماء، الأصول الستة عشر، تحقیق: ضیاء الدین محمودی و نعم تالله جلیلی، قم، دارالحدیث الثقافیة، 1423ق.
علم‌الهدی، سیدمرتضی، جمل العلم و العمل و شرح جمل العلم، مشهد، آستان قدس رضوی، 1410ق.
فقهی‌زاده، عبدالهادی، و زهراعماری اله‌یاری. "تحلیل انتقادی مواجهه یحیی محمد با مساله امامت در «مشکله الحدیث»". مطالعات فهم حدیث 1، 2(1394ش): 55-73. doi:10.30479/mfh.2015.1112
کشی، محمدبن‌عمر، اختیار معرفة الرجال، مشهد، دانشگاه مشهد، 1404ق.
کلینی، محمدبن‌یعقوب، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
مازندرانی، محمدصالح‌بن‌احمد، شرح الکافی الاصول والروضه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1382ق.
مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم، موسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، 1423ق.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1404ق.
مسلم نیشابوری، مسلم‌بن‌حجاج، صحیح مسلم، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
مفید، محمد، اوائل المقالات فی المذاهب والمختارات، بیروت، دارالمفید، 1414ق.
نجاشی، احمدبن‌علی، رجال، قم، اسلامی، 1394ش.
    • تعداد مشاهده مقاله: 66
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 22
مطالعات فهم حدیث
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22
اردیبهشت 1404
صفحه 51-71
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 466.25 K
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 66
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 22

APA

امیری فر, زهرا , هاشمی, سیده فاطمه و قاسم پور, محسن . (1404). بررسی و تحلیل متنی دو روایت مفضل بن عمر پیرامون علم امام در الکافی. مطالعات فهم حدیث, 11(2), 51-71. doi: 10.30479/mfh.2025.20765.2398

MLA

امیری فر, زهرا , , هاشمی, سیده فاطمه , و قاسم پور, محسن . "بررسی و تحلیل متنی دو روایت مفضل بن عمر پیرامون علم امام در الکافی", مطالعات فهم حدیث, 11, 2, 1404, 51-71. doi: 10.30479/mfh.2025.20765.2398

HARVARD

امیری فر, زهرا, هاشمی, سیده فاطمه, قاسم پور, محسن. (1404). 'بررسی و تحلیل متنی دو روایت مفضل بن عمر پیرامون علم امام در الکافی', مطالعات فهم حدیث, 11(2), pp. 51-71. doi: 10.30479/mfh.2025.20765.2398

CHICAGO

زهرا امیری فر , سیده فاطمه هاشمی و محسن قاسم پور, "بررسی و تحلیل متنی دو روایت مفضل بن عمر پیرامون علم امام در الکافی," مطالعات فهم حدیث, 11 2 (1404): 51-71, doi: 10.30479/mfh.2025.20765.2398

VANCOUVER

امیری فر, زهرا, هاشمی, سیده فاطمه, قاسم پور, محسن. بررسی و تحلیل متنی دو روایت مفضل بن عمر پیرامون علم امام در الکافی. مطالعات فهم حدیث, 1404; 11(2): 51-71. doi: 10.30479/mfh.2025.20765.2398

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • بروزرسانی 1401-12-01
  • بررسی مقالات در سایت مشابه یابی سمیم نور 1401-12-01

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب