• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

مطالعات فهم حدیث

  1. صفحه اصلی
  2. معناشناسی «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» در احادیث شیعه

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

معناشناسی «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» در احادیث شیعه

    نویسندگان

    • مریم نظربیگی 1
    • ابراهیم نامداری 2
    • محسن فریادرس 1
    • فاطمه گودرزی 3

    1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آیت الله بروجردی (ره).

    2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آیت الله بروجردی (ره).

    3 دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات قرآن و حدیث دانشگاه آیتالله بروجردی (ره).

,

نوع مقاله : ترویجی

10.30479/mfh.2025.21500.2443
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

حدیث «مَنْ مَاتَ» یکی از روایات معروف در منابع شیعه و اهل سنت است که مفهوم آن به «ضرورت شناخت امام پیش از مرگ» اشاره دارد. با این حال، تفسیر و تحلیل مفهوم «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» در این روایت محل اختلاف میان محدثان و اندیشمندان بوده و معانی مانند «کفر»، «نفاق»، «گمراهی»، «خلود در آتش» و «جاهلیت پیش از ظهور پیامبر اسلام (ص)» را برای آن ارائه نموده اند. در منابع شیعی روایات مربوط به حدیث مذکور با تعابیر مختلف و ذکر جزئیات بیشتری آمده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش معناشناسی و بررسی روابط هم‌نشینی و جانشینی به شیوه توصیفی-تحلیلی، به تحلیل معنای «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» در روایات شیعی می‌پردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» با عباراتی مانند «لَیْسَ لَهُ إِمَامٌ»، «لاَیَعْرِفُ إِمَامَهُ»، «بُغْضِ عَلِیًّ»، «لَمْ یَشْهِدْ بِالْوَلایَةِ»، و «اِخْتِلاَفِ فِیمَا بَیْنَهُمْ» هم‌نشین شده است که نشان می‌دهد شناخت امام و اعتقاد به ولایت او شرط اساسی برای خروج از مرگ جاهلی است. همچنین، مفاهیمی مانند «اطاعت از امام» («یَسْمَعُ و یُطِیعُ»)، «بیعت» و «شهادت به ولایت او» به عنوان عوامل نجات ‌بخش از مرگ جاهلی مطرح شده‌اند. علاوه بر این، تحلیل روابط جانشینی نشان داد که در برخی از روایات، تعابیری همچون «مات کافراً»، «مات میتة کفر و نفاق» مرتبط شده است. این مسئله نشان می‌دهد که از منظر روایات شیعی، «جاهلیت» در این احادیث به معنای نوعی ضلالت و گمراهی است که می‌تواند به کفر و نفاق منتهی شود.

کلیدواژه‌ها

  • معناشناسی
  • حدیث «مَنْ مَاتَ»
  • «مِیتَةً جاهِلِیَّةً»
  • شناخت امام
  • مرگ جاهلی

موضوعات

  • مطالعات فهم حدیث
  • XML
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
ابن ابی‌زینب، محمدبن‌ابراهیم، الغیبة، تهران، مکتبة الصدوق، 1397ق.
ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن‌علی، فتح الباری، بیروت، دارالمعرفه، الطبعه الثانیه، بی‌تا.
ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، محقق: عبدالسلام محمدهارون، قم، دارالفکر‌، ۱۳۹۹ق.
ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر، ۱۴۱۴ق.
اردبیلی، احمدبن‌محمد، الحاشیه علی الهیات الشرح الجدید للقوشچی، تحقیق: احمد عابدی، قم، بوستان کتاب، 1417ق.
ایزوتسو، توشیهیکو، خدا و انسان در قرآن، مترجم: احمد آرام، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1361ش.
بحرانی، ابن‌میثم، شرح نهج البلاغه، قم، مرکز نشر مکتبه الاعلام الاسلامی، 1362ش.
برقی، احمدبن‌محمد، المحاسن، قم، دارالکتب الإسلامیة، 1371ق.
بهرامی، میترا؛ فلسفی، لعیا، جاهلیت اعتقادی و رفتاری با رویکرد قرآنی، تهران، قانون یار، 1397ش.
پالمر، فرانک، نگاهی تازه به معنی‌شناسی، ترجمه: کوروش صفوی، تهران، مرکز، چاپ هفتم، 1395ش.
حسن‌نیا، علی، محسن خاتمی. "واکاوی معنای «رجل مطلوب» در حدیث عنوان بصری". مطالعات فهم حدیث 4، 7(1396ش): 159-182. doi:10.30479/mfh.2018.1306
حمیری، عبدالله‌بن‌جعفر، قرب الاسناد، قم، موسسه آل‌البیت (ع)، 1413ق.
ربانی‌گلپایگانی، علی. "تحلیل و بررسی مرگ جاهلی و معرفت به امام زمان". انتظار موعود 12، 38(1391ش): 7-28.
سیدبن‌طاووس، علی‌بن‌موسی، اقبال الاعمال، تحقیق: جواد قیومی اصفهانی، قم، مکتبه الاعلام الاسلامی، 1415ق.
شاه‌پسند، الهه، و حمیدرضا ثنایی. "تاریخ‌گذاری حدیث «مرگ جاهلی» در متون امامیه". علوم حدیث 24، 92(1398ش): 78-111.
شعیری، محمدبن‌محمد، جامع الأخبار، نجف اشرف، المطبعة الحیدریة، بی‌تا.
شهیدثانی، زین‌الدین‌بن‌احمد عاملی، حقائق الایمان، تحقیق: سیدمهدی رجائی، قم، کتابخانه آیت‌الله مرعشی، 1409ق.
صدوق، محمدبن‌علی، الأمالی(صدوق)، تهران، کتابچی، 1376ش.
صدوق، محمدبن‌علی، الامامه و التبصره من الحیره، قم، مدرسه امام مهدی (ع)، 1404ق.
صدوق، محمدبن‌علی، الخصال، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، 1362ش.
صدوق، محمدبن‌علی، الخصال، قم، مؤسسة النشر الإسلامى. ۱۴۱۶ق
صدوق، محمدبن‌علی، علل الشرائع، قم، مکتبة الداوری، 1385ش
صدوق، محمدبن‌علی، عیون الأخبار الرضا (ع)، تهران، جهان، بی‌تا.
صدوق، محمدبن‌علی، کمال‌الدین و تمام النعمه، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، اسلامیه، 1359ق.
صفار، محمدبن‌حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد (ص)، تحقیق: محسن‌بن‌عباسعلی کوچه‌باغی، قم، مکتبه آیت‌الله مرعشی‌نجفی، 1404ق.
صفوی، کوروش، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران، سوره محمد، 1397ش.
طوسی، محمدبن‌حسن، تلخیص الشافی، قم، المحبین، 1382ش.
عاملی، علی‌بن‌یوسف، الصراط المستقیم الی مستحقی التقدیم، تصحیح: محمدباقر محمودی، بی‌جا، المکتبه الرضویه، 1384ق.
علی، جواد، المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام، لبنان، دار العلم للملایین، 1391ق.
فراهیدی، أبوعبدالرحمن خلیل، العین، محقق: مهدی مخزومی، ابراهیم سامرائی، قم، دارالمکتبة الهلال، بی‌تا.
قائمی‌نیا، علیرضا، معناشناسی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1399ش.
قندوزی، سلیمان‌بن‌ابراهیم، ینابیع الموده، تحقیق: علی جمال، تهران، دارالاسوه، 1416ق.
کلینی، محمدبن‌یعقوب، اصول کافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوم، 1388ش.
کلینی، محمدبن‌یعقوب، الکافی، تحقیق: علی‌اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407ق.
لاینز، جان، درآمدی بر معنی‌شناسی زبان، ترجمه: کوروش صفوی، تهران، مرکز، چاپ هفتم، 1391ش.
مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
مفید، محمدبن‌نعمان، الاختصاص، تحقیق: علی‌اکبر غفاری و محمود محرمی‌زرندی، قم، الموتمر العالمی لالفیه شیخ مفید، 1413ق.
مفید، محمدبن‌نعمان، الافصاح فی الإمامة، قم، المؤتمر العالمی لألفیه الشیخ المفید، 1413ق.
مفید، محمدبن‌نعمان، الأمالی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۰۳ق.
مفید، محمدبن‌نعمان، رسائل فی الغیبه، تحقیق: علاء آل‌جعفر، بیروت، دارالمفی، 1414ق.
هلالی، سلیم‌بن‌قیس، کتاب سلیم بن القیس الهلالی، تحقیق: محمد انصاری‌زنجانی خوئینی، قم، الهادی، 1405ق.
    • تعداد مشاهده مقاله: 183
مطالعات فهم حدیث
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23
مهر 1404
فایل ها
  • XML
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 183

APA

نظربیگی, مریم , نامداری, ابراهیم , فریادرس, محسن و گودرزی, فاطمه . (1404). معناشناسی «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» در احادیث شیعه. مطالعات فهم حدیث, 12(1), -. doi: 10.30479/mfh.2025.21500.2443

MLA

نظربیگی, مریم , , نامداری, ابراهیم , , فریادرس, محسن , و گودرزی, فاطمه . "معناشناسی «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» در احادیث شیعه", مطالعات فهم حدیث, 12, 1, 1404, -. doi: 10.30479/mfh.2025.21500.2443

HARVARD

نظربیگی, مریم, نامداری, ابراهیم, فریادرس, محسن, گودرزی, فاطمه. (1404). 'معناشناسی «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» در احادیث شیعه', مطالعات فهم حدیث, 12(1), pp. -. doi: 10.30479/mfh.2025.21500.2443

CHICAGO

مریم نظربیگی , ابراهیم نامداری , محسن فریادرس و فاطمه گودرزی, "معناشناسی «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» در احادیث شیعه," مطالعات فهم حدیث, 12 1 (1404): -, doi: 10.30479/mfh.2025.21500.2443

VANCOUVER

نظربیگی, مریم, نامداری, ابراهیم, فریادرس, محسن, گودرزی, فاطمه. معناشناسی «مِیتَةً جاهِلِیَّةً» در احادیث شیعه. مطالعات فهم حدیث, 1404; 12(1): -. doi: 10.30479/mfh.2025.21500.2443

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • بروزرسانی 1401-12-01
  • بررسی مقالات در سایت مشابه یابی سمیم نور 1401-12-01

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب