• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

مطالعات فهم حدیث

  1. صفحه اصلی
  2. تاریخ‌گذاری حدیث درگیری حضرت موسی (ع) با فرشته مرگ در منابع اهل سنت

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

تاریخ‌گذاری حدیث درگیری حضرت موسی (ع) با فرشته مرگ در منابع اهل سنت

    نویسندگان

    • نانسی ساکی 1
    • زهره بابا احمدی میلانی 2
    • مینا شمخی 3
    • سیما آلبوغبیش 4

    1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران

    2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران.

    3 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران.

    4 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهیدچمران اهواز، اهواز، ایران.

,

نوع مقاله : پژوهشی

10.30479/mfh.2025.19774.2427
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

پس از قرآن کریم، مهمترین منبع شناخت شریعت و دستیابی به آموزه‌های اسلامی در حوزه‌هایی مانند عقاید، احکام فقهی، اخلاق و سیره، روایات و احادیث منسوب به پیامبر (ص) و ائمه (ع) است. با این حال، در منابع حدیثی اهل سنت، شماری از روایات وجود دارند که با معیارهای پذیرش حدیث ـ از جمله سازگاری با عقل، قرآن و سنت قطعی ـ در تعارضند. یکی از مصادیق بحث‌برانگیز، روایت «درگیری حضرت موسی (ع) با فرشته مرگ» است که در منابع متعدد اهل سنت با اسناد و متون گوناگون نقل شده است. تناقضات موجود در محتوای این روایت ـ از جمله تصویرپردازی غیرمنطقی از تعامل فرشته مرگ با پیامبر الهی، ناسازگاری با آموزه‌هایی مانند عصمت انبیا، اخلاق پیامبرانه و التزام به اطاعت از فرامین الهی ـ لزوم واکاوی تاریخی و سندشناختی این حدیث را آشکار می‌سازد. این پژوهش با روش تاریخ‌گذاری سند و متن، خاستگاه شکل‌گیری و سیر تطور روایت مذکور را بررسی می‌کند. با تحلیل تطبیقی متون مشابه، دسته‌بندی نسخه‌های مختلف، ترسیم شبکه اسنادی و شناسایی حلقه‌های مشترک اصلی و فرعی در زنجیره راویان، نتایج نشان می‌دهد که زمان جعل این حدیث به نیمه دوم قرن اول هجری و هم‌زمان با دوره حیات ابوهریره بازمی‌گردد. افزون بر این، از منظر نقد محتوایی، روایت یادشده با مبانی کلامی اسلام (مانند عصمت انبیا)، اصول اخلاقی و منطق دینی در تضاد است و حتی در چارچوب آموزه‌های عهدین نیز فاقد پشتوانه است. بنابراین، با توجه به ناسازگاری‌های سندی و متنی، انتساب این روایت به پیامبر اکرم (ص) فاقد اعتبار علمی و دینی است.

کلیدواژه‌ها

  • نقد حدیث
  • تاریخ‌گذاری سند و متن
  • جعل حدیث
  • عصمت انبیا
  • ملک الموت
  • ابوهریره

موضوعات

  • مطالعات فهم حدیث
  • XML
  • اصل مقاله 530.87 K
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
قرآن کریم.
آقایی، سیدعلی، تاریخ‌گذاری حدیث، تهران، حکمت، 1394ش.
ابن ابی‌عاصم، احمدبن‌عمرو، کتاب السنه، بیروت، المکتب الاسلامی، چاپ سوم، 1413ق.
ابن أبی‌حاتم رازی، محمدبن‌عبدالرحمن، الجرح و التعدیل، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1952م.
ابن‌حبان، محمدبن‌حبان، صحیح ابن‌حبان بترتیب ابن‌بلبان، تحقیق: شعیب الأرنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، 1414ق.
ابن‌حجر عسقلانی، علی‌بن‌أحمد، تهذیب التهذیب، بیروت، دارالفکر، 1984م.
ابن‌حنبل، أحمد، کتاب السنه، تحقیق: محمد بن سعیدبن‌سالم قحطانی، لبنان، دارالکتب، 1406ق.
ابن‌حنبل، أحمد، مسند الإمام أحمدبن‌حنبل، تحقیق: أحمد محمد شاکر، قاهره، دارالحدیث، 1416ق.
ابن‌خلکان، أبوالعباس، وفیات الأعیان وأنباء أبناء الزمان، تحقیق: احسان عباس، بیروت، دار صادر، 1994م.
ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبرى، بیروت، دار صادر، بی‌تا.
ابن‌عساکر، علی‌بن‌حسن، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: علی شیری، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
ابن‌قتیبه، عبدالله‌بن‌مسلم، تأویل مختلف الحدیث، تحقیق: اسماعیل اسعردی، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی‌تا.
ابن‌منده، محمدبن‌اسحاق، التوحید، تصحیح: موسی‌بن‌عبدالعزیز، ریاض، الفضیله، 1431ق.
ابن‌منده، محمدبن‌اسحاق، التوحید ومعرفة أسماء الله، تحقیق: علی‌بن‌ناصر، سوریه، دارالعلوم والحکم، 1423ق.
ابوریه، محمود، شیخ المضیرة أبو هریرة، قم، مؤسسة أنصاریان، 1431ق.
ازدی، معمربن‌راشد، الجامع، تحقیق: حبیب الرحمن الأعظمی، بیروت، المجلس العلمی، چاپ دوم، 1403ق.
بخاری، محمدبن‌اسماعیل، الصحیح، بیروت،المجلس الاعلی للشئون الاسلامیة، 1410ق.
بخاری، محمدبن‌اسماعیل، الصحیح، بیروت، دارالفکر، 1401ق.
حاکم نیشابوری، محمدبن‌عبدالله، المستدرک على الصحیحین، تحقیق: مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب، 1411ق.
حسنی، هاشم معروف، الموضوعات فی الآثار و الأخبار،لبنان، دارالکتب، 1418ق.
خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام، چاپ هفتم، 1378ش.
دارقطنی، علی‌بن‌عمر، المؤتلف والمختلف، تحقیق: موفق‌بن‌عبدالله، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1406ق.
ذهبی، محمدبن‌احمد، سیر أعلام النبلاء، تحقیق: شعیب الأرناؤوط، بیروت، دارالکتب،چاپ سوم، 1405ق.
ذهبی، محمدبن‌احمد، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق: علی‌محمد بجاوی، بیروت، دارالمعرفة، 1962م.
زرکلی، خیرالدین، الأعلام، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ پنجم، 1980م.
صنعانی، عبدالرزاق‌بن‌همام، المصنف، تحقیق: حبیب‌الرحمن الأعظمی، بیروت، المجلس العلمی، چاپ دوم، 1403ق.
طبری، محمدبن‌جریر، تاریخ الأمم والملوک، بیروت، مؤسسة الاعلمی، 1879م.
عتر، نورالدین، منهج النقد فی علوم الحدیث، دمشق، دارالفکر، چاپ دوم، 1418ق.
عربی‌آیسک، علی، مهدی عبادی، و سیدمحمدصادق موسوی. "واکاوی سندی و محتوایی گزاره حدیث انگاشته «اُذکروا مَوتاکم بِالخَیر»". مطالعات فهم حدیث 10، 20(1403ش): 247-265. doi:10.30479/mfh.2024.19267.2309
مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، بی‌جا، موسسه آل‌البیت (ع)، 1386ش.
مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بی‌جا، موسسه الوفا، 1403ق.
محمدی، روح‌الله. "واکاوی معیارهای شناخت حدیث موضوع و راه‌های مقابله با آن از منظر امام رضا (ع)". مطالعات فهم حدیث 10، 20(1403ش): 267-287. doi:10.30479/mfh.2024.19168.2285
مراغی، أحمدمصطفی، تفسیر المراغی، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
مزی، یوسف‌بن‌عبدالرحمن، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، تحقیق: بشار عواد معروف، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1400ق.
مسلم، مسلم‌بن‌حجاج نیشابوری، صحیح مسلم، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
معارف، مجید؛ سعید شفیعی، درآمدی بر مطالعات حدیثی در دوران معاصر، تهران: سمت، 1394ش.
موتسکی، هارالد. "حدیث‌پژوهی در غرب: مقدمه‌ای در باب خاستگاه و تطور حدیث". مترجم: مرتضی کریمی‌نیا، علوم حدیث، 37-38(1384ش): 3-31.
موتسکی، هارالد، حدیث اسلامی، خاستگاه‌ها و سیر تطور، مصحح: مرتضی کریمی‌نیا، قم، دارالحدیث، 1390ش.
نجمی، محمد صادق،سیری در صحیحین ،قم، بوستان کتاب،1397ش.
نسائی، أحمدبن‌علی، السنن الکبری، تحقیق: سیدکسروی حسن، بیروت، دارالکتب، 1411ق.
نفیسی، شادی، درایة الحدیث: بازپژوهی مصطلحات حدیثی،تهران، انتشارات سمت، 1386ش.
همام‌بن‌منبه صنعانی، صحیفه همام‌بن‌منبه، تحقیق: علی‌حسن علی عبدالحمید، بیروت، المکتب الإسلامی، 1407ق.
    • تعداد مشاهده مقاله: 93
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 25
مطالعات فهم حدیث
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22
اردیبهشت 1404
صفحه 97-119
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 530.87 K
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 93
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 25

APA

ساکی, نانسی , بابا احمدی میلانی, زهره , شمخی, مینا و آلبوغبیش, سیما . (1404). تاریخ‌گذاری حدیث درگیری حضرت موسی (ع) با فرشته مرگ در منابع اهل سنت. مطالعات فهم حدیث, 11(2), 97-119. doi: 10.30479/mfh.2025.19774.2427

MLA

ساکی, نانسی , , بابا احمدی میلانی, زهره , , شمخی, مینا , و آلبوغبیش, سیما . "تاریخ‌گذاری حدیث درگیری حضرت موسی (ع) با فرشته مرگ در منابع اهل سنت", مطالعات فهم حدیث, 11, 2, 1404, 97-119. doi: 10.30479/mfh.2025.19774.2427

HARVARD

ساکی, نانسی, بابا احمدی میلانی, زهره, شمخی, مینا, آلبوغبیش, سیما. (1404). 'تاریخ‌گذاری حدیث درگیری حضرت موسی (ع) با فرشته مرگ در منابع اهل سنت', مطالعات فهم حدیث, 11(2), pp. 97-119. doi: 10.30479/mfh.2025.19774.2427

CHICAGO

نانسی ساکی , زهره بابا احمدی میلانی , مینا شمخی و سیما آلبوغبیش, "تاریخ‌گذاری حدیث درگیری حضرت موسی (ع) با فرشته مرگ در منابع اهل سنت," مطالعات فهم حدیث, 11 2 (1404): 97-119, doi: 10.30479/mfh.2025.19774.2427

VANCOUVER

ساکی, نانسی, بابا احمدی میلانی, زهره, شمخی, مینا, آلبوغبیش, سیما. تاریخ‌گذاری حدیث درگیری حضرت موسی (ع) با فرشته مرگ در منابع اهل سنت. مطالعات فهم حدیث, 1404; 11(2): 97-119. doi: 10.30479/mfh.2025.19774.2427

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • بروزرسانی 1401-12-01
  • بررسی مقالات در سایت مشابه یابی سمیم نور 1401-12-01

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب