• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

مطالعات فهم حدیث

  1. صفحه اصلی
  2. روش تفسیری شیخ صدوق در کتاب «التوحید» با تکیه بر گونه‌شناسی روایات تفسیری

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

روش تفسیری شیخ صدوق در کتاب «التوحید» با تکیه بر گونه‌شناسی روایات تفسیری

    نویسندگان

    • داود اسماعیلی 1
    • مریم کرباسیان 2

    1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

    2 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

,

نوع مقاله : پژوهشی

10.30479/mfh.2025.21108.2416
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

قرآن کریم مفاهیم متعالی را با ارائه‌ی تصویری محسوس بیان می‌کند؛ اسماء و صفات الهی از جمله این مفاهیم است که در حوزه آیات متشابه قرار گرفته و در سخنان ائمه (ع) به تبیین، تفسیر و تشریح آن‌ها پرداخته شده است. شیخ صدوق با تألیف کتاب «التوحید» بخش قابل توجهی از این روایات را جمع‌آوری نموده است. این پژوهش درصدد یافتن روش شیخ صدوق در گزینش روایات «التوحید» و مشخص نمودن کارکرد این روایات در تبیین آیات متشابه، برآمده است. از این رو، جهت تبیین رابطه آیات و روایات و نیز نوع کارکرد و اثر آن در متن از گونه‌شناسی کارکردگرای مبتنی بر روش بریمو استفاده شده و ضمن توصیف و تحلیل 245 روایت تفسیری موجود در کتاب التوحید با تمرکز بر گونه‌شناسی کارکردگرا آن‌ها را در بخش‌های معناشناسی، زبان‌شناسی، تبیینی ـ تفسیری، تأویلی و تشریعی دسته‌بندی نموده است. در این میان روایات تفسیری با کارکرد تبیینی بیشترین بسامد را دارد و کارکردهای شناختی، تأسیسی و تشریعی به ترتیب بسامدهای کمتری دارند؛ بر این اساس می‌توان روش‌های تفسیری اجتهادی، ادبی، قرآن به قرآن و تفسیر بطنی با گرایش روایی ـ کلامی را از رویکردهای شیخ صدوق در کتاب «التوحید» برشمرد.

کلیدواژه‌ها

  • شیخ صدوق
  • التوحید
  • روایات تفسیری
  • گونه‌شناسی
  • گونه‌شناسی کارکردگرا

موضوعات

  • مطالعات فهم حدیث
  • XML
  • اصل مقاله 546.73 K
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
قرآن کریم.
ابن‌طاووس، علی‌بن‌موسی، سعد السعود، قم، دارالذخائر، 1369ش.
اسماعیلی‌زاده، عباس. "توحید صدوق از نگاه تحلیل و نقد". علوم حدیث، 28(1382ش): 188-216.
بحرانی، هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه البعثه، 1415ق.
بریمو، آلبر. "گونه‌شناسی در بررسی‌های اجتماعی". مترجم: فرنگیس اردلان، پژوهشکده 2، 1 (1357ش): 37-42.
پاکتچی، احمد، درس گفتارهایی درباره تاریخ تفسیر قرآن کریم، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، 1392ش.
حسنی‌رازی، سیدمرتضی‌بن‌داعی، تبصره العوام فی معرفه مقامات الانام، تصحیح: عباس اقبال آشتیانی، تهران، اساطیر، 1383ش.
حسومی، ولی‌الله، و زهرا نیکونژاد. "بررسی روش‌های ایجاد انگیزه دینی از منظر سیره تربیتی اهل بیت (ع)". مهندسی فرهنگی 9، 83(1394ش): 41- 64.
حویزی، عبدعلی، تفسیر نورالثقلین، قم، اسماعیلیان، 1415ق.
راد، علی. "گونه‌شناسی احادیث تفسیری؛ از نظریه تا تطبیق". تفسیر اهل بیت (ع) 2، 1(1393ش): 6-34.
رضایی‌اصفهانی، محمدعلی، درسنامه روش‌ها و گرایش‌های تفسیری قرآن، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی، 1382ش.
رضایی‌اصفهانی، محمدعلی، منطق تفسیر قرآن 1 مبانی و قواعد تفسیر قرآن، قم، جامعه المصطفی العالمیه، 1387ش.
زینلی، روح‌اله. "بازخوانی گستره عصمت پیامبران در روایات محمدبن‌جهم از امام رضا (ع)". رضوی 9، 34(1400ش): 67-85.  doi:10.22034/farzv.2021.132221
ساروخانی، باقر، درآمدی بر دایره المعارف علوم اجتماعی، تهران، کیهان، 1375ش.
سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل والنحل، قم، حوزه علمیه، 1410ق.
صدوق، محمدبن‌على، التوحید، ‏تصحیح: هاشم حسینی، قم، جامعه مدرسین، 1398ق.
صدوق، محمدبن‌على، عیون اخبار الرضا (ع)، تصحیح: مهدی لاجوردی، تهران، جهان، 1378ق.
صدوق، محمدبن‌على، معانی الاخبار، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1403ق.
صدوق، محمدبن‌على، من لایحضره الفقیه، تصحیح: علی‌اکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413ق.
طاهریان‌قادی، معصومه، سیدمحسن موسوی، سیدعلی‌اکبر ربیع‌نژاد، و مهدی تقی‌زاده طبری. "اعتبارسنجی گونه‌های مختلف روایات نزد شیخ صدوق". مطالعات فهم حدیث 6، 12(1399ش): 31-51. doi:10.30479/mfh.2019.2068
طهماسبی، علی، تاریخ‌مندی زبان قرآن، تهران، نگاه معاصر،1400ش.
علوی‌مهر، حسین، روش‌ها و گرایش‌های تفسیری، تهران، اسوه، 1391ش.
فقهی‌زاده، عبدالهادی، و زهرا عمّاری‌اله‌یاری. "تحلیل انتقادی مواجهۀ یحیی محمد با مسألۀ امامت در مشکلة‌الحدیث". مطالعات فهم حدیث 1، 2(1394ش): 55-73. doi:10.30479/mfh.2015.1112
فیض‌کاشانی، محمد، تفسیر الصافی، تهران، مکتبه الصدر، 1415ق.
قرشی، سیده‌عاطفه، گونه‌شناسی روایات تفسیری مجمع البیان با تاکید بر گونه‌شناسی کارکردی، به راهنمایی مجید معارف، تهران، دانشگاه پیام نور مرکز تهران جنوب، 1398ش.
قمی‌مشهدی، محمد، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
مسائلی، خلیل‌الله، متن و ترجمه توحید صدوق، اصفهان، نشر دیجیتالی مرکز تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان، 1394ش.
مصلائی‌پور یزدی، عباس، و محسن دیمه‌کارگراب. "گونه‌شناسی روایات تفسیری امام رضا (ع)". حدیث پژوهی 3، 1(1389ش): 37-66.
معارف، مجید، تاریخ عمومی حدیث با رویکرد تحلیلی، تهران، کویر، 1391ش.
معرفت، محمدهادی، التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، مشهد، الجامعه الرضویه، 1418ق.
مهریزی، مهدی. "روایات تفسیری شیعه، گونه‌شناسی و حجیت". علوم حدیث 15، 1(1389ش): 4-36.
    • تعداد مشاهده مقاله: 71
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 48
مطالعات فهم حدیث
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 22
اردیبهشت 1404
صفحه 189-213
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 546.73 K
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 71
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 48

APA

اسماعیلی, داود و کرباسیان, مریم . (1404). روش تفسیری شیخ صدوق در کتاب «التوحید» با تکیه بر گونه‌شناسی روایات تفسیری. مطالعات فهم حدیث, 11(2), 189-213. doi: 10.30479/mfh.2025.21108.2416

MLA

اسماعیلی, داود , و کرباسیان, مریم . "روش تفسیری شیخ صدوق در کتاب «التوحید» با تکیه بر گونه‌شناسی روایات تفسیری", مطالعات فهم حدیث, 11, 2, 1404, 189-213. doi: 10.30479/mfh.2025.21108.2416

HARVARD

اسماعیلی, داود, کرباسیان, مریم. (1404). 'روش تفسیری شیخ صدوق در کتاب «التوحید» با تکیه بر گونه‌شناسی روایات تفسیری', مطالعات فهم حدیث, 11(2), pp. 189-213. doi: 10.30479/mfh.2025.21108.2416

CHICAGO

داود اسماعیلی و مریم کرباسیان, "روش تفسیری شیخ صدوق در کتاب «التوحید» با تکیه بر گونه‌شناسی روایات تفسیری," مطالعات فهم حدیث, 11 2 (1404): 189-213, doi: 10.30479/mfh.2025.21108.2416

VANCOUVER

اسماعیلی, داود, کرباسیان, مریم. روش تفسیری شیخ صدوق در کتاب «التوحید» با تکیه بر گونه‌شناسی روایات تفسیری. مطالعات فهم حدیث, 1404; 11(2): 189-213. doi: 10.30479/mfh.2025.21108.2416

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • بروزرسانی 1401-12-01
  • بررسی مقالات در سایت مشابه یابی سمیم نور 1401-12-01

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب