• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

مطالعات فهم حدیث

  1. صفحه اصلی
  2. بررسی فقه الحدیثی احادیث حاوی کلمه «معجزه»

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

بررسی فقه الحدیثی احادیث حاوی کلمه «معجزه»

    نویسندگان

    • فاطمه دست رنج 1
    • علیرضا طبیبی 2
    • محمد دهقانی 3
    • علی احمد ناصح 4

    1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک

    2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک.

    3 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اراک.

    4 استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم

,

نوع مقاله : پژوهشی

10.30479/mfh.2021.2492
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

فهم معنای کلام و مقصود اصلی سخنان معصومین (ع) توسّط دانش فقه‌الحدیث صورت می‌پذیرد. یکی از مباحثی که نظرات گوناگونی در مورد آن وجود دارد، احادیثی است که در آن‌ها کلمه‌ی «معجزه» به‌کار رفته است. این احادیث خواننده را به این نتیجه می‌رساند که کلمه «معجزه» در عصر معصومین (ع) رایج بوده است این درحالی است که در تمامی کتاب‌های نوشته شده تا قرن چهارم کلمه معجزه وجود ندارد. هدف از انجام این پژوهش آن است که آیا معصومین (ع) این کلمه را به کار برده‌اند یا توسّط راویان، ناسخان و ... وارد احادیث شده است. در پایان پس از بررسی‌های به‌عمل آمده با روش توصیفی - تحلیلی این نتیجه حاصل گردید که این کلمه در کتاب‌های حدیثی قرن چهارم به بعد وجود دارد که برخی از این احادیث، جعلی و متفرد هستند و برخی دیگر نیز دچار عارضه ادراج، زیادت و نقل به معنا شده‌اند. با مطالعه کتاب‌های لغت می‌بینیم که این کلمه از قرن چهارم به بعد وارد این کتاب‌ها شده است و با بهره‌گیری از دانش صرف به این نتیجه می‌رسیم که وجود آن در برخی از احادیث معتبر گویای کلمه‌ی «مَعجزه» است. برای فهم مقصود گوینده نیز با استفاده از انواع قرینه‌های مقامی و مقالی می‌توان نتیجه گرفت که کلمه‌ی «معجزه» نمی‌تواند در کلام معصومین (ع) به‌کار رفته باشد. با بررسی سندی این روایات متوجّه می‌شویم که شیخ صدوق (ره) در همه آن‌ها وجود دارد لذا بنظر می‌رسد ایشان (ره) اوّلین نفری هستند که کلمه معجزه را وارد احادیث نموده است.

کلیدواژه‌ها

  • احادیث معجزه
  • فقه الحدیث
  • معنای متن
  • مقصود گوینده
  • XML
  • اصل مقاله 408.62 K
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
قرآن کریم.
آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین، شرح آقا جمال خوانساری بر غرر الحکم و دررالکلم، تهران، دانشگاه تهران، 1366ش.
ابن‌درید، محمد بن حسن، جمهره اللغه، بیروت، دارالعلم للملایین، 1366ق.
ابن‌سیده، علی بن اسماعیل، المحکم و المحیط الأعظم، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1421ق.
إبن‌شاذان قمى، الروضة فی فضائل أمیر المؤمنین علی بن أبی‌طالب (ع)، قم، مکتبه الامین، 1423ق.
__________، الفضائل، قم، رضی، 1363ش.
ابن‌شهرآشوب مازندرانی، محمد، مناقبآلأبی‌طالب (ع)، قم، علامه، 1379ق.
ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، قم، مکتبه الاعلام الاسلامی، 1404ق.
ازهری، محمدبن‌أحمد، تهذیب اللّغة، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 2001م.
استادی، رضا، رساله اخری حول التفسیر المنسوب الی الامام العسکری (ع)، الرسائل الاربعه عشره، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1415ق.
اسماعیل بن عباد، المحیط فى اللغة، بیروت، عالم الکتب، 1414ق.
ایجی، قاضی عضّد الدّین، المواقف، بیروت، دار الجیل، 1416ق.
ایزدی، مهدی، روش‌شناسی نقد متن حدیث (با رویکرد تطبیق بر نمونه‌ها)، تهران، دانشگاه امام صادق (ع)، 1394ش.
باقلانی، قاضی ابوبکر محمد بن الطیب، البیان، بیروت، مکتبه الشرقیه، 1985م.
بحرانی، سیدهاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، بعثت، 1374ش.
تشکری جهرمی، مریم؛ اکبریان، رضا، «تبیین فلسفی معجزه از دیدگاه ملا صدرا و علامه طباطبائی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته فلسفه و کلام اسلامی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، 1389ش.
تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، قم، رضی، 1409ق.
تمیمی آمدی، عبدالواهب بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم، دفتر تبلیغات، 1366ش.
جصاص، احمد بن علی رازی، أحکام القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1405ق.
جوهری، اسماعیل بن حمّاد، الصحاح؛ تاج اللغه و صحاح العربیه، بیروت، دارالعلم للملایین، 1367ش.
حسن بن علی (ع)، تفسیر منسوب به امام عسکری (ع)، قم، مؤسّسه امام مهدی (ع)، 1409ق.
حر عاملی، محمد، إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، بیروت، اعلمی، 1425ق.
حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، قم، مؤسسه آل البیت، 1413ق.
خصیبى، حسین بن حمدان، هدایة الکبرى، ‏بیروت، البلاغ، 1419ق.
دهقانی، فرزاد؛ شهریاری نسب، سروش؛ جعفرزاده کوچکی، علی‌رضا، «بازاندیشی در حقیقت إعجاز»،  پژوهش‌های فلسفی – کلامی، دانشگاه قم، سال هفدهم، 1395ش، شماره 3 (67)، صص 49- 70.
دهقانی، محمد؛ دسترنج، فاطمه؛ طبیبی، علیرضا، «بررسی حوزه‌ی معنایی معجزه در قرآن»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اراک، دانشکده علوم انسانی، زمستان1397ش.
رحمتی محمدکاظم ، «تفسیر امام حسن عسکری (ع)، دانشنامه جهان اسلام»، تهران، بنیاد دایره‌المعارف اسلامی، 1382ش.
سلیمانی، داوود، فقه‌الحدیث و نقدالحدیث (روش‌شناسی نقد و فهم سنّت)، تهران، فرهنگ و دانش، 1392ش.
سیدی، سیدحسین، سیر تاریخی إعجاز قرآن، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1392ش.
سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، ترجمه: سیدمحمود طیب حسینی، قم، دانشکده اصول دین، 1392ش.
شهیدثانی، زین‌الدین بن علی، الرعایه لحال الدرایه و البدایه فی علم الدرایه، قم، بوستان کتاب، 1423ق.
شیبانی، اسحاق بن مرار، الجیم، قاهره، الهیئه العامه لشئون المطابع الامیریه، 1975م.
صدر، سیدحسن، نهایه‌الدرایه (شرح الوجیزه شیخ بهائی)، بی‌جا، مشعر، بی‌تا.
صدری، سیدمحمد، بنیاد استدلال در حقوق اسلامی (اصول‌فقه1)، تهران، اندیشه‌های حقوقی، 1395ش.
صدوق، محمدبن علی، الخصال، قم، جامعه مدرسین، 1362ش.
___________، الأمالی، تهران، کتابچى، 1376ش.
___________، علل الشرائع، قم، کتاب فروشى داورى، 1385ش.
___________، عیون أخبار الرضا (ع)، محقق: مهدی لاجوردى، تهران،‏ جهان، 1378ق.
صفری فروشانی، نعمت‌الله، «حسین بن حمدان خصیبی و کتاب الهدایه‌الکبری»، پژوهش‌نامه حکمت و فلسفه اسلامی، زمستان1384ش، شماره16، صص 15-46.
طبرسى، احمدبن‌على، الإحتجاج على أهل اللجاج، محقّق: محمدباقر خرسان، مشهد، مرتضى، 1403ق.
طبرى آملى صغیر، محمد بن جریر، دلائل الإمامة، قم، بعثت، 1413ق.
طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
طحاوی، أبوجعفر أحمد بن محمد، شرح مشکل الآثار، بیروت، دارالنشر، 1408ق.
طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث عربی، بی‌تا.
عتر، نورالدین، علوم قرآن الکریم، دمشق، مطبعه الصباح، 1416ق.
غیور، محمدعلی؛ وزیر، حکیم، «بازخوانی اعجاز قرآن کریم از منظر روایات معصومین (ع)»، مطالعات فهم حدیث، سال ششم، پاییز و زمستان 1398ش، شماره اوّل (پیاپی 11)، صص 57-80.
فخار بن معد، إیمان أبی طالب، محقق: محمد بحرالعلوم، قم‏، دار سیدالشهداء، 1410ق.
فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، تحقیق: مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم، دارالهجره، 1367ق.
قاسم بن سلام، ابوعبید، الغریب المصنف، ترجمه و تحقیق: بیت الحکمه، تونس، موسسه الوطنیه، 1990م.
قاسمی، جمال‌الدین، قواعدالتحدیث من فنون مصطلح‌الحدیث، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1399ق.
قائدان، اصغر؛ محمدحسینی، کامران؛ جمشیدی، محمدصادق، «متون و روایات دلایل و معجزات ائمّه (امام صادق (ع) و امام مهدی (عج)) در منابع شیعی قرن دوّم تا پایان قرن ششم»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته‌ی تاریخ تشیّع، دانشگاه پیام نور، دانشکده علوم انسانی، بهمن1390ش.
قدوری حمد، غانم، محاضرات فی علوم قرآن، عمان، دار عمان، 1423ق.
قطب‌الدین راوندى، سعید بن عبدالله، خرائج و جرائح، قم‏، مؤسسه امام مهدى (ع)، 1409ق.
کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.‏
ماتریدی، أبو منصور، التوحید، مصر، دار الجامعات المصریة - الإسکندریة، بی‌تا.
مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه فی علم الدرایه، قم، مؤسّسه آل البیت لاحیاء التراث، 1411ق.
مجلسى، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق‏.
محمدی، محمدعلی، اعجاز قرآن با گرایش شبهه‌پژوهی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، 1396ش.
محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، قم، دارالحدیث، 1384ش.
مسعودی، عبدالهادی، روش فهم حدیث، تهران، سمت، 1396ش.
معارف، مجید؛ ناظمی، ربابه، «تبارشناسی روایات تفسیر العسکری و تأثیر آن بر اعتبارسنجی تفسیر»، پژوهش‌نامه‌ی قرآن و حدیث، پاییز و زمستان 1397ش، شماره 23، صص 39-73.
معلّمی،محمدعلی، اصول علم‌الرجال بین النّظریه و تطبیق (تقریرات درس آیت‌الله مسلم داوری)، بی­جا، المؤلف، 1416ق.
مفید، محمدبن‌محمد، النکت الاعتقادیه، قم، المؤتمر العالمی لألفیه الشیخ المفید، بی‌تا.
مؤدّب، سیدرضا، إعجاز القرآن در نظر اهل‌بیت عصمت (ع) و بیست نفر از علمای بزرگ اسلام، قم، احسن الحدیث، 1389ش.
نجاشی، احمدبن‌علی، رجال نجاشی، قم، اسلامی، 1416ق.
نفیسی، شادی، «تفسیر منسوب به امام عسکری (ع) در بررسی علامه شوشتری»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال سوم، 1385ش، شماره‌ی6، صص 91-114.
_______، درایه‌الحدیث (بازپژوهی مصطلحات حدیثی در نگاه فریقین)، تهران، سمت، 1392ش.
    • تعداد مشاهده مقاله: 1,411
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 718
مطالعات فهم حدیث
دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 15
مهر 1400
صفحه 107-130
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 408.62 K
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 1,411
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 718

APA

دست رنج, فاطمه , طبیبی, علیرضا , دهقانی, محمد و ناصح, علی احمد . (1400). بررسی فقه الحدیثی احادیث حاوی کلمه «معجزه». مطالعات فهم حدیث, 8(1), 107-130. doi: 10.30479/mfh.2021.2492

MLA

دست رنج, فاطمه , , طبیبی, علیرضا , , دهقانی, محمد , و ناصح, علی احمد . "بررسی فقه الحدیثی احادیث حاوی کلمه «معجزه»", مطالعات فهم حدیث, 8, 1, 1400, 107-130. doi: 10.30479/mfh.2021.2492

HARVARD

دست رنج, فاطمه, طبیبی, علیرضا, دهقانی, محمد, ناصح, علی احمد. (1400). 'بررسی فقه الحدیثی احادیث حاوی کلمه «معجزه»', مطالعات فهم حدیث, 8(1), pp. 107-130. doi: 10.30479/mfh.2021.2492

CHICAGO

فاطمه دست رنج , علیرضا طبیبی , محمد دهقانی و علی احمد ناصح, "بررسی فقه الحدیثی احادیث حاوی کلمه «معجزه»," مطالعات فهم حدیث, 8 1 (1400): 107-130, doi: 10.30479/mfh.2021.2492

VANCOUVER

دست رنج, فاطمه, طبیبی, علیرضا, دهقانی, محمد, ناصح, علی احمد. بررسی فقه الحدیثی احادیث حاوی کلمه «معجزه». مطالعات فهم حدیث, 1400; 8(1): 107-130. doi: 10.30479/mfh.2021.2492

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • بروزرسانی 1401-12-01
  • بررسی مقالات در سایت مشابه یابی سمیم نور 1401-12-01

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب