نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه اراک.

چکیده

حدیث، به عنوان دومین منبع معرفت دینی مسلمانان، از جایگاه بالایی در سلسله منابع معرفت دینی برخوردار است. تعمیم آداب و رسوم مذهبی و اجتماعی از عصری به عصری دیگر از سوی پژوهشگر حدیث، از آسیب‌هایی است که استنباط روشمند حدیث را تهدید می‌کند. به عنوان مثال، در برخی از احادیث، انگشتر به دست راست کردن یکی از نشانه‌های شیعه ذکر شده است. نوشتار پیش‌رو در صدد اعتبارسنجی این حدیث است. بر اساس بررسی صورت گرفته، موردی که به اعتبارسنجی این حدیث مذکور پرداخته باشد، یافت نشد. با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و مقایسه تاریخی میان داده‌ها، اعتماد به گزارش‌های مشهور تاریخی، اعتبارسنجی سندی و متنی احادیث و توجه به آسیب تعمیم آداب و رسوم مذهبی عصری به عصری دیگر، این نتیجه ملاحظه می‌شود که در عصر امامان (ع)، اهل سنت نیز مثل شیعیان انگشتر را در هر دو دست راست و چپ می‌کردند و در نتیجه انگشتر به دست راست کردن الزاماً از نشانه‌های شیعه نیست و احادیثی که چنین رویکردی دارند، با چالش‌های جدی رو به رو هستند. همچنین نمی‌توان ادعا کرد احادیثی که گویای به دست چپ کردن انگشتر از سوی اهل بیت (ع) هستند، در شرایط تقیه صادر شده‌اند.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم.
آلبانی، محمد ناصرالدین، ارواء الغلیل، بیروت، المکتب الاسلامی، 1405ق.
ابن ابی‌شیبه کوفی، المصنف، بیروت، دارالفکر، 1409ق.
ابن داود حلی، حسن بن علی، کتاب الرجال، تهران، دانشگاه تهران، 1383ش.
ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1410ق.
ابن شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابیطالب، قم، علامه، 1379ق.
ابن طاووس، علی بن موسی، الطرائف، قم، خیام، 1400ق.
ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1415ق.
ابن عساکر، علی بن حسن. تاریخ مدینه دمشق، بیروت، دارالفکر، 1415ق.
ابن غضائری، احمد بن حسین، الرجال، قم، دارالحدیث، 1422ق.
ابن ماجه، محمد بن یزید قزوینی، السنن، بیروت، دار الجیل، 1418ق.
ابوداود، سلیمان بن اشعث، السنن، قاهره، دار الحدیث، بی‌تا.
ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، معرفه الصحابه، بیروت، بی‌نا، بی‌تا.
احمد بن حنبل، مسند، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
استرآبادی، علی، تأویل الآیات الظاهره فی فضائل العتره الطاهره، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1409ق.
افندی، عبدالله بن عیسی بیگ، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، بیروت، مؤسسه تاریخ عربی، بی‌تا.
امین، محسن، اعیان الشیعة، بیروت، دار التعارف، 1403ق.
امینی، عبدالحسین، الغدیر، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، 1416ق.
بحرانی، یوسف، الحدائق الناضرة فی احکام العتره الطاهره، قم، مؤسسه نشر اسلامی، بی‌تا.
بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف- ترجمةامیرالمومنین-، قم، مجمع احیاء الثقافة الاسلامیه، 1419ق.
____________، انساب الاشراف، تحقیق: سهیل زکار، بیروت، دار الفکر، 1424ق.
تبریزی، جواد، صراط النجاه فی اجوبه الاستفتائات، قم، برگزیده، 1416ق.
ترمذی، محمد بن عیسی، السنن، قاهره، دارالحدیث، 1419ق.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت، دار احیأ التراث العربی، 1403ق.
حکیم، محمد سعید، مصباح المنهاج، قم، مکتب سماحه آیت‌الله سیدحکیم، 1417ق.
حلّی، حسن بن یوسف، منهاج الکرامه فی معرفه الامامه، مشهد، مؤسسه عاشوراء، 1379ق.
خصیبی، حسین بن حمدان، الهدایة الکبری، بیروت، البلاغ، 1419ق.
خویی، ابوالقاسم، کتاب الطهاره، قم، دار الهادی، 1410ق.
دارقطنی، علی بن عمر، المؤتلف و المختلف، بیروت، دار المغرب الاسلامی، 1406ق.
دینوری، احمد بن داوود، الاخبار الطوال، قم، الشریف الرضی، بی‌تا.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، محاضرات الادباء و محاورات الشعراء و البلغاء، قم، مکتبة الحیدریه، 1374ش.
زرکلی، خیرالدین، الاعلام قاموس تراجم الاشهر الرجال والنساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، بیروت، دار العلم للملایین، 1992م.
سیدرضی، محمد بن حسین. نهج البلاغة، قم، دار الهجرة، بی‌تا.
سید مرتضی، علی بن حسین، رسائل الشریف المرتضی، قم، دارالقرآن الکریم، بی‌تا.
شریفی، علی؛ احمدی انویق، مجتبی؛ دهقانی، فرزاد، «تحلیل انتقادی روایات نزول ستاره بر خانه امام علی (ع)»، دو فصلنامه مطالعات فهم حدیث، 1395ش، شماره دوم، صص101-123.
صالحی شامی، محمد بن یوسف، سبل الهدی والرشاد، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق.
صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، نجف اشرف، المکتبة الحیدریه، 1385ق.
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1362ش.
طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، بیروت، دار التراث، بی‌تا.
عاملی، جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، بیروت، دار الهادی، 1415ق.
علی، جواد، المفصّل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دار العلم للملائین، 1978م.
قزوینی، محمد، یادداشتهای قزوینی، به کوشش ایرج افشار، تهران، انتشارات علمی، بی‌تا.
قمی، عباس، سفینه البحار و مدینه الحکم و الآثار، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، بی‌تا.
کاشف الغطاء، جعفربن‌خضر، کشف الغطاء عن مبهمات شریعة الغراء، قم، بوستان کتاب، 1422ق.
کتّانی، عبدالحیّ، نظام اداری مسلمانان در صدر اسلام، ترجمه: علیرضا ذکاوتی قراگزلو، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1388ش.
کلبرگ، اتان‏، کتابخانه ابنطاووس و احوال و آثار او، مترجمان: علی قرایى، رسول، جعفریان، قم، کتابخانه آیت‌الله العظمى مرعشى نجفى، 1371ش.
مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1431ق.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، تهران، المکتبة الاسلامیه، 1386ش
مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح اخبار آل الرسول، تهران، دار الکتب الاسلامیة، 1404ق.
مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، تهران، بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور، 1406ق.
محسنی، محمدآصف، مشرعة البحار، قم، مکتبة العزیزی، 1423ق.
مسلم، مسلم بن حجاج، صحیح مسلم، بشرح النووی، بیروت، دار احیأ التراث العربی، 1420ق.
مفید، محمد بن محمد، کتاب المزار، قم، المؤتمر العالمی لالفیة الشیخ المفید، 1413ق.
موسوی زنجانی، محمد بن ابی‌قاسم، ایضاح السبل فی الترجیح والتعادل، تهران، ابوطالب موسوی، 1308ق.
میلانی، علی، محاضرات فی الاعتقادات، قم، مرکز الابحاث العقائدیه، 1421ق.
نجاشی، احمدبن‌علی، رجال نجاشی، ، قم، نشر اسلامی، 1418ق.
نسایی، احمدبن‌علی، السنن، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
نمازی شاهرودی، علی، مستدرک سفینةالبحار، قم، نشر اسلامی، 1405ق.
یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب، تاریخ الیعقوبی، بیروت، مؤسسه الاعلمی، 1413ق.