نوع مقاله : پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم.
2 استاد علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم.
چکیده
نظریه «تحلیل فهرستی احادیث» که در سال‌های اخیر پیرامون اعتبارسنجی روایات مطرح شده، توجه بسیاری از پژوهشگران علوم اسلامی را به خود جلب کرده است. با وجود آثاری که توسط مبدع نظریه و شاگردان ایشان به رشته تحریر در آمده، متاسفانه تاکنون تقریری روشن از نظریه صورت نگرفته و هیچ‌کدام از آثار در تبیین آن به صورت جامع و مانع موفق نبوده‌اند. نگارندگان در این مقاله درصددند به شیوه توصیفی-تحلیلی با گردآوری، دسته‌بندی و تحلیل دیدگاه‌های طرفداران نظریه، تقریری جامع از آن ارائه داده، در نهایت بدون اثبات یا رد آن، برخی ابهامات موجود در نظریه را بیان نمایند. نظریه تحلیل فهرستی با تکیه بر سه مبنای عدم حجیت خبر، شیوه انتقال میراث حدیثی شیعه به صورت مکتوب و شیوه کتاب محور قدما در اعتبارسنجی، روش صحیح اعتبارسنجی روایات را نه به شیوه مرسوم رجالی، بلکه بازگشت به روش قدما و بررسی کتاب، محور روایات می‌داند. این نظریه دارای ابهاماتی اساسی است که باید توسط طرفداران آن پاسخ داده شود.
کلیدواژه‌ها
اندلسی، علی بن احمد، الإحکام فی أصول الأحکام، بیروت، دارالآفاق الجدیده، بی‌تا.
بحرانی، احمد آل طعّان، الرسائل الاحمدیه، قم، دارالمصطفى (ص) لإحیاء التراث، 1419ق.
بخاری، محمدبن اسماعیل، الجامع المسند الصحیح، دمشق، دار طوق النجاه، 1422ق.
حلی، حسن بن یوسف، خلاصه الاقوال فی معرفه الرجال، قم، فقاهت، 1418ق.
خدامیان، مهدی، «فهارس الشیعه»، پایگاه شخصی مهدی خدامیان آرانی: www.nabnak.ir، 1395ش.
راشدی، قاسم‌بن‌یحیی، «آداب امیرالمومنین (ع)»، محقق: مهدی خدامیان، پایگاه شخصی مهدی خدامیان آرانی: www.nabnak.ir، 1395ش.
صدوق، محمدبن علی، المقنع، قم، موسسه امام هادی (ع)، ١٤١٥ق.
______________، من لایحضره‌الفقیه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ دوم، بی‌تا.
طبرسی، احمدبن علی، الاحتجاج، نجف، مطابع النعمان، ١٣٨٦ق.
طوسی، محمدبن حسن، اختیار معرفه الرجال، مشهد، مرکز تحقیقات دانشکده الهیات دانشگاه مشهد، بی‌تا.
_______________، الفهرست، قم، فقاهت، 1435ق.
______________، عده الاصول، قم، بوستان کتاب، 1389ش.
عسقلانی، احمدبن علی، فتح الباری، بیروت، دارالمعرفه، 1379ق.
علم الهدی، سیدمرتضی، رسائل الشریف المرتضی، قم، دارالقرآن الکریم، بی‌تا.
عمادی، سیدمحمد، بازسازی متون کهن حدیث شیعه، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1388ش.
غضائری، حسین بن عبیدالله، رجال ابن‌غضائری، قم، دارالحدیث، 1422ق.
کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ پنجم، 1363ش.
مجلسی، محمدتقى، روضه المتقین، قم، کوشانپور، چاپ دوم، بی‌تا.
مددی، سیداحمد، «بیانات درس خارج فقه»، پایگاه نشر آثار آیت الله مددی: www.ostadmadadi.ir.
___________، نگاهی به دریا، قم، موسسه کتاب‌شناسی شیعه، 1393ش.
مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ چهارم، 1370ش.
موسوی خرسان، سیدحسن، شرح مشیخه تهذیب الاحکام، نجف، نعمان، 1382ق.
نجاشی، احمدبن علی، رجال النجاشی، قم، بوستان کتاب، 1394ش.
______________، فهرست أسماء مصنفی الشیعه، قم، نشر اسلامی، 1418ق.
واعظ حسینی، سیدمحمد، مصباح الأصول، قم، داوری، چاپ پنجم، 1417ق.
هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، بحوث فی الاصول، قم، الغدیر، چاپ دوم، 1417ق.
)