نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی

2 دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه قرآن و حدیث.

چکیده

اعطای‌ مرتبه وثاقت یا ضعف به یکایک راویان یک سلسله سند، یا قبول و رد یک متن و سند و نحوه تعامل با یک روایت، بـر معیارها و ضوابطی استوار است که کشف آن به معنای شناخت روش نقد و سبک سنجش یک اندیشمند رجالی با‌ موضوع‌ فرارو‌ی اوست. این مقاله به روش توصیفی-تحلیلی به تبیین و تشریح رویکرد و معیارهای رجال‌پژوهی مرجع تقلید گرانقدر؛ آیت‌الله شبیری زنجانی، از رجالیون مطرح معاصر می‌پردازد و ضوابط اعتبارسنجی اسناد روایات را که در خلال دروس و نوشته‌های معظم‌له به‌صورت پراکنده و غیر مدوّن مورد اشاره قرار گرفته و هنوز به گونه آکادمیک ارائه نگردیده، به اختصار تحلیل و تبیین می‌کند. آیت‌الله شبیری با رویکردی عالمانه، از منظر فقیهی اصولی به ضرورت پرداختن به علم رجال به عنوان ابزاری کارآمد برای تبیین صحت صدور حدیث که خود مقدمه اثبات حجیت و تبیین دلالت آن است، اذعان و تاکید دارند. معیارهای ایشان در اعتبارسنجی اسناد و راویان احادیث در اکثر موارد هماهنگ و منطبق با آراء مشهور اصولیین و در پاره‌ای موارد نیز متفاوت و نقادانه است.

کلیدواژه‌ها

آریان، حمید، «خـلل‌زدایی از اسـناد روایات؛ راهکارها و قراین»، عـلـوم حـدیث، تـابستان ١٣٨٦، شماره‌ 44، صص 160- 181.
آشناور، مهدی، «تعارض در احادیث و روش‌های حل آن»، حسنا، پاییز 1391، شماره 14، صص 140-179.
استرآبادی، محمد بن علی، منهج المقال، قم، موسسه آل البیت (ع)، 1422ق.
اعرجی کاظمی، محسن بن حسن، عده الرجال، قم، انتشارات اسماعیلیان، 1415ق.
جلالی، سیدمحمدرضا، المنهج الرجالی‌ و العمل‌ الرائد فی الموسوعة الرجالیة للسید البروجردی، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، ۱۳۷۸ش.
خاقانی، علی بن حسین، رجال الخاقانی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1362ش.
خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، قم، مرکز نشر الثقافة الإسلامیة فی العالم، ۱۳۷۲ش.
زرگوش‌نسب، عبدالجبار، و دیگران، «نقد و بررسی نظریاتی درباره اصحاب اجماع»، مبانی فقهی حقوق اسلامی، بهار و تابستان 1392، شماره 11، صص 31-46.
سبحانی، جعفر، کلیات فی علم الرجال، قم، منشوات الحوزه العلمیه، 1410ق.
شبیری زنجانی، سیدموسی، کتاب النکاح، قم، موسسه پژوهشی رای‌پرداز، بی‌تا.
_________________، کتاب الصوم، قم، انتشارات مرکز فقهی امام محمدباقر (ع)، بی‌تا.
_________________، «کامل الزیارات و شهادت ابن قولویه به وثاقت راویان»، پژوهشهای رجالی، 1397ش، شماره 1، صص 7-29.
صرامی، سیف‌الله، مبانی حجّیت آرای رجالی، قم، دارالحدیث، چاپ چهارم، 1391ش.
صفری فروشانی، نعمت‌الله، «مبانی رجالی امام خمینی»، علوم حدیث، زمستان 1378، شماره 14، صص 38-138.
علی‌نژاد جویباری، ابوطالب، «اهمیت و جایگاه دانش رجال نزد شیعه»، شیعهشناسی، تابستان 1387، شماره 22، صص 153-176.
غلامعلی، مهدی، سندشناسی احادیث، تهران، دانشـکده مجـازی علـوم حـدیث، 1387ش.
___________، پژوهشی با موضوع شناخت جریان‌های معاصر علم رجال،http://ijtihadnet.ir//، 14/06/97.
کجوری شیرازی، مهدی، الفوائد الرجالیه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1389ش.
کلانتری، علی‌اکبر، «نقش آشنایی با تاریخ در ارزیابی حدیث»، سفینه، تابستان 1391، شماره 35، صص 12-32.
کلباسی، محمد بن محمدابراهیم، الرائل الرجالیه، قم، دارالحدیث، 1422ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، صدوق، 1367ش.
مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایه، قم، دلیل ما، 1428ق.
محسنی، محمدآصف، بحوث فی علم الرجال، قم، مرکز المصطفی العالمیه، 1432ق.
مدیر شانه‌چی، کاظم، علم الحدیث، قم، نشر اسلامی، 1381ش.
_____________، تاریخ حدیث، تهران، سمت، 1377ش.
مهریزی، مهدی،«نظرة الی طرق توثیق النصوص»، ترجمه حسن وسام، مجله الفکر الاسلامی، اردیبهشت 1375، شماره 13 و 14، صص 253-286.
http://www.eshia.ir/feqh/archive/