نویسنده

استادیار دانشگاه کوثر بجنورد

چکیده

ابوبصیر لیث بن بختری از راویان امامان باقر و صادق (ع) است. غالب رجالیان متقدم درباره توثیق صریح ابوبصیر مرادی سکوت کرده‌اند. در این میان دیدگاه ابن غضائری متفاوت از دیگران است؛ او ضمن گزارش رنجش و کدورت خاطر امام صادق (ع) از ابوبصیر مرادی، وجود طعن بر دین او را پذیرفته؛ اما آن را مانع از توثیق وی ندانسته است. در این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده است درصدد تحلیل رأی ابن غضائری درباره ابوبصیر مرادی برآمده‌ایم و تأثیرپذیری سخن ابن‌غضائری درباره ابوبصیر از روایات، نکوهش وی را نتیجه گرفتیم؛ دلیل رنجش و کدورت خاطر امام صادق (ع) از ابوبصیر مرادی، بروز رفتارها و گفتارهای ناشایست او و درک ضعیف او از مقوله امام‌شناسی بوده است. در همین راستا مقصود از طعن در دین در کلام ابن غضائری، طعن در روش و منش اوست.

کلیدواژه‌ها

ابن‌داوود حلی‌، حسن بن علی‌، رجال‏ ابن‏داود، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1383ق.
ابن‌غضـائری، احمد بن حسین، الرجال، تحقیق: محمدرضا حسینی جلالی، قم، دار الحدیث، چاپ اول، 1422ق.
برقی، احمد بن محمد، المحاسن، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق.
______________، رجال البرقی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1383ق.
بهبهانی، محمدباقر، تعلیقة على منهج المقال، قم، موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت (ع)، بی‌تا.
پاکتچی، احمد، «ابوبصیر»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر سید کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، 1378ش.
حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، قم، دار الذخائر، 1411ق.
حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب الاسناد، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، 1413ق.
خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، مرکز نشر آثار شیعه، قم‏، 1410ق.
سبحانى تبریزى، جعفر، کلیات فی علم الرجال، قم، حوزه علمیه قم، ‏1410ق.
شعرانی، ابوالحسن، تحقیق بر الوافی فیض کاشانی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین على (ع)، 1406ق.
شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1422ق.
صاحب‌ معالم‌، حسن‌ بن زین‌الدین، التحریر الطاووسی، المستخرج من کتاب حل الاشکال احمد بن طاووس، قم، مکتب آیة‌الله مرعشی نجفی، 1411ق.
صدوق، محمد بن علی،علل الشرایع، قم، کتاب‌فروشی داورى، 1385ش.
ــــــــــــــــــــــــ، عیون اخبار الرضا (ع)، تحقیق: مهدى‏ لاجوردى، تهران، نشر جهان‏، 1378ش.
صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد (ص)، قم، مکتب آیةالله مرعشی نجفی، چاپ دوم، 1404ق.
طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال معروف برجال الکشّی، مشهد، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، 1409ق.
_______________، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران، دار الکتب اسلامیه، 1390ق.
_______________، الرجال، انتشارات حیدریه، نجف‏، 1381ق.
_______________، تهذیب الاحکام، تحقیق خرسان، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ چهارم، 1407ق.
_______________، فهرست، نجف، مطبعه حیدریه، 1381ق.
فیض کاشانی، محمدمحسن، الوافی، اصفهان، کتابخانه امام أمیرالمؤمنین على (ع)، 1406ق.
کلباسى، ابوالهدى، ‏سماء المقال فی علم الرجال، تحقیق: محمد حسینی قزوینی، قم، مؤسسه ولی عصر (ع) للدراسات‏، 1419ق.
کلباسی، محمد بن محمدابراهیم، الرسائل الرجالیة، تصحیح: محمدحسین درایتی، قم، دارالحدیث، 1422ق.
محمدی مازندرانی، بشیر، مسند ابیبصیر، قم، دارالحدیث، 1425ق.
مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، نجف، مطبعه مرتضویه، بی‌تا.
مجلسی، محمدباقر، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، کتابخانه آیه‌الله مرعشی نجفی، 1406ق.
مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، چاپ دوم، 1406ق.
موسوی خوانساری، مهدی، رسالة عدیمة النظیر فی أحوال أبیبصیر، تحقیق: مهدی هوشمند، در مجموعه: میراث حدیث شیعه، دفتر سیزدهم، قم، دارالحدیث، 1380ش. ص275-446.
نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، انتشارات جامعه مدرسین، 1407ق.
نوبختی، احمد بن موسی، فرق الشیعه، بیروت، دار الاضواء، بی‌تا.