• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

مطالعات فهم حدیث

  1. صفحه اصلی
  2. تبارشناسی روایات قصار تحف العقول

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

تبارشناسی روایات قصار تحف العقول

    نویسندگان

    • هاجر بنائی 1
    • سید مهدی لطفی 2

    1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

    2 دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

,

نوع مقاله : پژوهشی

10.30479/mfh.2020.2075
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

کتاب تحف‌العقول عن آل‌الرسول (ص) اثر حسن‌بن‌شعبه حرانی دربردارنده روایات طوال و قصار رسول خدا (ص) تا امام حسن عسکری (ع) است که مشخصه اصلی آن‌ها ارسال در سند است. افزون بر ارسال اسانید، مطابق تصریح مؤلف، جملات حکیمانه هم‌سنخ با روایات ائمه (ع) نیز در این کتاب نقل شده و مؤلف آن‌ها را به ائمه (ع) نسبت داده است. استناد این اقوال به ائمه (ع)، ضرورت بازیابی این دسته از روایات و تبارشناسی آن‌ها در جهت تعیین وضعیت آن‌ها را روشن می‌سازد. به همین منظور در این مقاله 638 روایت قصار حضرت علی (ع) تا امام حسن عسکری (ع) در تحف‌العقول جمله به جمله بررسی شده است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد در انتساب دوازده روایت از مجموع روایات قصار تحف‌العقول به ائمه (ع) شواهد متقنی وجود ندارد. بعضی از این عبارات در قالب حکمت‌هایی از حکما، شاعران، زاهدان است یا از سوی راوی مجهول در دیگر مصادر ثبت شده است. بعضی دیگر نیز، نقل تاریخی یا ضرب‌المثلی است که به امام (ع) نسبت داده شده است. همچنین بیش از 14درصد روایات، پیشینه‌ای در منابعِ موجود ندارند و برای اولین‌بار در تحف‌العقول نقل شده‌اند. مقاله حاضر به روش توصیفی در صدد ریشه‌یابی تاریخی روایات تحف‌العقول است.

کلیدواژه‌ها

  • تحف العقول
  • روایات قصار
  • روایات طوال
  • تبارشناسی روایات
  • نوادر
  • XML
  • اصل مقاله 309.8 K
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
ابن أبی‌الدنیا، الإخوان، تحقیق: محمد عبدالرحمن طوالبه، بی‌جا، دار الإعتصام، بی‌تا.
_________، العقل و فضله، تحقیق، محمد الصغیر لطفی، بی‌جا، مؤسسه کتب الثقافیه، 1413ق.
ابن‌ادریس، محمد بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (و المستطرفات)، قم‏، دفتر انتشارات اسلامى‏، 1410ق.
ابن عبدالوهاب، حسین‏، عیون‌المعجزات، قم‏، مکتبه الداورى‏، بی‌تا.
ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفه الأصحاب، تحقیق: علی‌محمد بجاوی، بیروت، دارالجبل، 1412ق.
ابن‌مرزبان، محمدبن‌خلف، تحقیق: محمدخیررمضان‌یوسف، بیروت، دار ابن‌حزم، 1420ق.
اخلاقی، رجب، بررسی و نقد مبانی و مصادیق قاعده «الاجاره احد معایش العباد»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، جامعه المصطفی العالمیه، مشهد، مجتمع آموزش عالی مشهد مقدس، 1396ش.
امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف، 1403ق.
انصاری قمی، حسن، جستارهای تاریخی درباره‌ی تشیع، تهران، حکمت، 1396ش.
ایزدی‌فر، علی‌اکبر؛ محسنی دهکلانی، محمد؛ حسین‌نژاد، سید مجتبی، «بررسی اعتبار تحف العقول»، ﻋﻠﻮم ﻗﺮآن و ﺣﺪﯾﺚ، 1395ش، ش 96، صص 29- 51.
بحرانى اصفهانى، عبدالله بن نورالله‏، عوالم العلوم و المعارف والأحوال‏، محقق: محمدباقر موحد ابطحى اصفهانى، قم‏، مؤسسه امام مهدى (ع)‏، 1382ش.
برقى، احمد بن محمد، المحاسن، قم، دارالکتب الإسلامیه، 1371ق.
بصیرت، علی، «اندیشه نامه کلامی ابن شعبه حرانی»، پایان‌نامه دانشگاه قرآن و حدیث، دانشکده علوم و معارف حدیث، 1397ش.
بلاذری، احمدبن‌یحیی، انساب الاشراف، تحقیق: سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، 1410ق.
بیهقی، أحمد بن حسین، شعب الإیمان، تحقیق: أبی‌هاجر محمد السعید بن بسیونی زغلول، بیروت، دار الکتب علمیه، 1410ق.
پسندیده، حسین، «بررسی مقایسه‌ای عهدنامه مالک اشتر در سه کتاب نهج‌البلاغه، تحف العقول و نهایه العرب»، فصلنامه علوم حدیث، 1391ش، ش 17، صص 207-228.
حر عاملى، محمد بن حسن، امل الآمل، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
__________________، اﻟﻔﺼﻮل اﻟمهمه ﻓﯽ أﺻﻮل اﻷﺋﻤﺔ، ﻗﻢ، ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﻌﺎرف اﺳـﻼﻣﯽ اﻣـﺎم رﺿـﺎ (ع)، 1418ق.
__________________‏، وسائل‌الشیعه الی التحصیل مسائل‌الشریعه، قم، مؤسسه آل البیت (ع)‏، 1409ق.
حرانی، حسن‌بن علی، تحف العقول، محقق: على‌اکبر غفارى، قم، جامعه مدرسین، 1363ش.
حزبائی، خلود، نقد و بررسی احادیث امام صادق (ع) (از وصیت عبدالله بن جندب تا صفت خروج از ایمان)، دانشگاه چمران، اهواز، 1396ش.
حکیمى، محمدرضا؛ محمد حکیمى؛ علی حکیمى، الحیاه، ترجمه: احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، 1380ش.
خمینی، روح الله، مکاسب المحرمه، قم، مؤسسه‌ی اسماعیلیان، 1410ق.
___________، کتاب الطهاره، قم، مؤسسه حکمت، 1376ش.
دینوری، أحمد بن مروان، المجالسه و جواهر العلم، بیروت، دارالنشر، 1423ق.
رحیمی، زهرا، بررسی سندی و دلالی روایات امام علی (ع) در کتاب تحف العقول در خصوص صبر، تقوا و حسن خلق، دانشکده اصول الدین، شعبه دزفول، 1396ش.
سیدرضی ، محمد‌بن‌حسین، المجازات النبویه، محقق: مهدى هوشمند، ‏قم، دار الحدیث، 1422ق.
سبحانی، جعفر، موسوعه طبقات الفقهاء، قم، مؤسسه‌ی امام صادق (ع)، بی‌تا.
سپاسی، طیبه، ترجمه و تحقیق حدیث جوامع الاشرایع از امام رضا (ع) و بررسی احکام فقهی مستفاد از آن، پایان‌نامه دانشگاه قم، 1388ش.
شایسته‌نژاد، علی‌اکبر، «جایگاه «تحف العقول» در منابع روایی شیعه»، علوم حدیث، 1390ش، ش1و2، صص 245-261.
شریعتمدار استرآبادی، لبّ اللباب فی علم الرجال، تحقیق: محمّدحسین مولوى، بی‌جا، بی‌نا، 1378ش.
شهیدثانى، زین‌الدین بن على، منیه المرید، محقق: رضا مختارى، قم، مکتب اعلام اسلامی‏‏، 1409ق.
شوشتری، نورالله، مجالسالمومنین، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
صالحی انصاری، احمد، بررسی و نقد احادیث پیامبر (ص) در کتاب تحف العقول (سند و رجال و منبع شناسی، ترجمه و شرح احادیث)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه چمران، اهواز، 1391ش.
صدر، سید حسن، نهایه الدرایه فی شرح الرساله الموسومه بالوجیزه، محقق: ماجد غرباوی، بی‌جا، نشر مشعر، 1354ق. 
ﺻﺪر، ﻣﺤﻤﺪ، ﻣﺎوراء اﻟﻔﻘﻪ، ﺑﯿﺮوت، دار اﻷﺿﻮاء ﻟﻠﻄﺒﺎﻋﺔ و اﻟﻨﺸﺮ، 1420ق.
صدوق، محمد بن على، التوحید، قم، جامعه مدرسین‏، 1398ق
طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم والملوک، بیروت، منشورات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بی‌تا. 
طوسى، محمد بن حسن‏، أمالی، قم‏، دار الثقافه، 1414ق.
عسکری، ابوهلال، جمهره‌الامثال، تحقیق: محمد أبوالفضل إبراهیم و عبدالمجید قطامش، بیروت، دارالجلیل، 1384ش.
کراجکى، محمد بن على‏، معدن الجواهر و ریاضه الخواطر‏، محقق: احمد حسینى، تهران‏، مکتبه المرتضویه، 1353ش.
کاشف الغطاء، حسن بن جعفر، انوارالفقاهة- کتاب المکاسب، ﻧﺠـﻒ: ﻣﺆﺳﺴـﻪ ﮐﺎﺷـﻒ، 1422ق. 
کوفى، فرات بن ابراهیم‏، تفسیر فرات الکوفی، تهران‏، وزارت ارشاد اسلامی‏، 1410ق.
ﻣﺎﻣﻘﺎﻧﯽ، ﻋﺒﺪاﷲ، ﺗﻨﻘﯿﺢ اﻟﻤﻘﺎل ﻓﯽ ﻋﻠﻢ اﻟﺮﺟﺎل، ﻗﻢ، ﻣؤسسه‌ی آل البیت، 1423ق.
مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمه الأطهار (ع)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، 1403ق.
نورى، حسین بن محمدتقى، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، 1408ق.
ورام بن أبی‌فراس، مسعود بن عیسى، تنبیه الخواطر و نزهه النواظر، قم، مکتب فقیه، 1410ق.
یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ الیعقوبی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
    • تعداد مشاهده مقاله: 1,129
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 589
مطالعات فهم حدیث
دوره 6، شماره 2 - شماره پیاپی 12
اردیبهشت 1399
صفحه 125-143
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 309.8 K
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 1,129
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 589

APA

بنائی, هاجر و لطفی, سید مهدی . (1399). تبارشناسی روایات قصار تحف العقول. مطالعات فهم حدیث, 6(2), 125-143. doi: 10.30479/mfh.2020.2075

MLA

بنائی, هاجر , و لطفی, سید مهدی . "تبارشناسی روایات قصار تحف العقول", مطالعات فهم حدیث, 6, 2, 1399, 125-143. doi: 10.30479/mfh.2020.2075

HARVARD

بنائی, هاجر, لطفی, سید مهدی. (1399). 'تبارشناسی روایات قصار تحف العقول', مطالعات فهم حدیث, 6(2), pp. 125-143. doi: 10.30479/mfh.2020.2075

CHICAGO

هاجر بنائی و سید مهدی لطفی, "تبارشناسی روایات قصار تحف العقول," مطالعات فهم حدیث, 6 2 (1399): 125-143, doi: 10.30479/mfh.2020.2075

VANCOUVER

بنائی, هاجر, لطفی, سید مهدی. تبارشناسی روایات قصار تحف العقول. مطالعات فهم حدیث, 1399; 6(2): 125-143. doi: 10.30479/mfh.2020.2075

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • بروزرسانی 1401-12-01
  • بررسی مقالات در سایت مشابه یابی سمیم نور 1401-12-01

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب