نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 مربی علوم قرآن و حدیث دانشگاه سیستان و بلوچستان.

3 دانش آموخته علوم قرآن و حدیث دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

ولایت‌مداری مردم سیستان، با سابقه و فرازمند است؛ شیخ کلینی نامه‌ای از امام جواد (ع) خطاب به حاکم سیستان آورده است. حضرت (ع) در این نامه که با وصف ارسال و در منابع متعدد وارد شده است، ضمن پذیرش وساطت برای یکی از شیعیان بدهکار، والی سیستان را به احسان به برادران ایمانی و خداباوری سفارش کرده است. والی که محب اهل بیت (ع) بوده با اجابت درخواست، بدهی را از متقاضی سیستانی برداشته است. این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی نگارش یافته است علاوه بر ارزیابی سندی، محتوای نامه را نیز مورد بررسی و تحلیل قرار داده و نشان می‌دهد این نامه با صرف نظر از وضعیت سند، از شواهد متعدد قرآنی و شهرت روایی عملی برخوردار می باشد. وجود این شواهد، اصالت، اعتبار و صدور نامه از سوی معصوم (ع) را مدلل می‌سازد. پیام اصلی نامه آن است که مؤمنان، هنگام داشتن قدرت باید نسبت به برادران ایمانی خود اهل احسان و اخلاص باشند.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم
آقابزرگ تهرانی، محمد محسن، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دارالأضواء، 1403ق.
ابن داوود حلی، حسن بن علی، الرجال، تهران، دانشگاه تهران، 1342ش.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، محقق/مصحح: غفاری، علی اکبر، قم، جامعه مدرسین، 1404ق.
ابن غضائری، أحمد بن حسین، رجال ابن غضائری، قم، دارالحدیث، 1422ق.
ابن ندیم، محمد بن ابی یعقوب، الفهرست للندیم، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
احمدی، محمد حسن، «غالیان و اندیشه تحریف قرآن»، علوم حدیث، سال چهاردهم، شماره دوم، تابستان 1388ش.
اراکی، محمد علی، المکاسب المحرمة، قم، مؤسسة فی طریق الحق (در راه حق)، 1413ق.
اربلی، علی بن ابی الفتح، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، بیروت، دارالأضواء، بی‌تا.
اکبری، امیر، تاریخ حکومت طاهریان از آغاز تا انجام، مشهد، بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی و سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، 1384ش.
بحرانی اصفهانی، عبدالله بن نورالله، عوالم العلوم والمعارف والأحوال من الآیات والأخبار والأقوال‏، قم، مؤسسة الإمام المهدى عجّل الله تعالى فرجه الشریف‏، بی‌تا.
بحرانی، سید هاشم، حلیة الأبرار فی أحوال محمّد و آله الأطهار علیهم السلام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، 1411ق.‏
بروجردی، آقا حسین، جامع أحادیث الشیعة، تهران، انتشارات فرهنگ سبز، 1386ش.
تاریخ سیستان، مؤلف مجهول، به تصحیح محمدتقی بهار، تهران، معین، 1366ش.
جزایری، سید نعمت الله، ریاض الأبرار فی مناقب الأئمة الأطهار(ع)، بیروت، مؤسسة التاریخ العربی، 1427ق.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعه الى تحصیل مسائل الشریعة، قم المشرفة، مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، 1414ق.
حسین‌پوری، امین، حدیث ضعیف، قم، دارالحدیث، 1393ش.
حسنی مغربی، احمد بن محمد، فتح الملک العلی، مکتبة الإمام أمیر المؤمنین علی (ع) العامة، اصفهان، 1403ق.
حسینی سیستانی، علی، الرافد فی علم الأصول، قم، مکتب آیة الله العظمی سید سیستانی، 1414ق.
حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الأقوال، تحقیق: شیخ جواد القیومی، قم، مؤسسه النشر الإسلامی، 1417ق.
....................................، منتهی المطلب، (چاپ سنگی) بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا.
حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، بیروت، دارصادر، 1995م.
خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، طبعة منقحة و مزیدة، بی‌جا، بی‌نا، 1413-1992م.
ذهبی، احمد بن محمد، میزان الاعتدال، بیروت، دارالمعرفة للطباعة والنشر، بی‌تا.
رحیمی، «نامه امام جواد (ع) به والی سیستان»، فصلنامه مدیریت در اسلام، 1385ش، شماره 8، ص50.
ربانی، محمد حسن، آسیبشناسی حدیث، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 1390ش.
...............................، بررسی اعتبار احادیث مرسل، قم، بوستان کتاب، 1389ش.
زقزوق، محمود حمدی، موسوعة علوم الحدیث الشریف، قاهره، وزارة الأوقاف، 1424ق.
سید بن طاووس، علی بن موسی، کشف المحجة لثمرة المهجة، النجف، منشورات المطبعة الحیدریة، 1370ق.
سبحانی، جعفر، اصول الحدیث و احکامه، قم، مؤسسة النشرالاسلامی، 1418ق.
سیدرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، تحقیق: محمد عبده، بیروت، دارالمعرفة للطباعة و النشر، 1412ق.
صدر، سید حسن، نهایة الدرایة، قم، نشر المشعر، بی‌تا.
صادقی، مصطفی، «سیره اطلاعاتی و ضد اطلاعاتی ائمه معصومین (ع)»، فصلنامه سیاست متعالیه، سال 1395ش، شماره سیزدهم، ص45-62
صدوق، محمد بن علی، الأمالی، تهران، کتابچی، 1376ش.
....................................، مصادقة الإخوان، محقق/مصحح: سید علی خراسانی کاظمی، کاظمیة، مکتبة الإمام صاحب الزمان العامة، 1402ق.
صوری، حسن بن طاهر، قضاء حقوق المومنین، تحقیق حامد الخفاف، قم، مؤسسة آل البیت (ع) لاحیاء التراث، بی‌تا.
طباطبایی، سید محمد کاظم، تاریخ حدیث شیعه، قم، دارالحدیث، 1390ش.
طوسی، محمد بن حسن، الابواب، قم المشرفة، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1415ق.
……………………، اختیار معرفة الرجال، قم، مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، بی‌تا.
……………………، تهذیب الاحکام، طهران، دارالکتب الإسلامیة، 1407ق.
……………………، العدة فی الاصول، بی‌جا و بی‌نا، 1417ق.
……………………، الفهرست، بی‌جا، مؤسسة نشر الفقاهة، 1417ق.
عاملی، سید محمد، مدارک الاحکام، قم المشرفة، مؤسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، 1410ق.
.............................، نهایة المرام، قم المشرفة، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1413ق.
غفاری، علی اکبر، دراسات فی علم الدرایة، تهران، جامعة الإمام الصادق(ع)، 1369ش.
فاضل قطیفی، ابراهیم بن سلیمان، السراج الوهاج لدفع عجاج قاطعة اللجاج، قم المشرفة، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1413ق.
فیض کاشانی، محمد حسن بن شاه مرتضی، الوافی، اصفهان، کتابخانه امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام، 1406ق.
قمی، عباس، الانوار البهیة، قم المشرفة، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1417ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم، دارالکتب الاسلامیة، 1407ق.
مامقانی، عبدالله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، قم، منشورات دلیل ما، 1385ش.
مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه‏، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، 1406ق.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403ق.
.............................، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‏، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1404ق.
.............................، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، کتابخانه آیه‌الله مرعشی نجفی‏، 1406ق.
مسعودی، عبدالهادی، آسیبشناخت حدیث، قم، زائر، 1390ش.
معارف، مجید، تاریخ عمومی حدیث، تهران، کویر، 1389ش.
.....................، پژوهشی در تاریخ حدیث شیعه، تهران، مؤسسه فرهنگی هنری ضریح، 1374ش.
مکارم شیرازی، ناصر، الأمثل فی تفسیر کتابالله المنزل، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
مکی، محمد کاظم، تمدن اسلامی در عصر عباسیان، ترجمه محمد سپهری، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، 1393ش.
نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجامعة المدرسین، 1416ق.
نفیسی، شادی، درایةالحدیث، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، 1386ق.
نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، طهران، شفق، 1412ق.
نوری طبرسی، میرزا حسین، خاتمة المستدرک، قم، مؤسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، 1415ق.
هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، طهران، مطبعة الإسلامیه، بنیاد فرهنگی امام مهدی (عج)، بی‌تا.