نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه کاشان گروه علوم قرآن وحدیث

2 دانشگاه کاشان . دانشجوی دکتری علوم قرآن وحدیث

چکیده

کتاب الکافی یکی از کتب متقدم و معتبر حدیثی شیعه است که با استفاده از تألیفات و مصنَّفات پیش از خود تدوین شده است. احادیث الکافی غالباً از منابع اصول (اربع مائة) و دیگر مصادر اطمینان بخش برگرفته شده که یکی از آنها النوادراحمد بن محمد بن عیسی اشعری است؛ که پیش از کلینی تدوین شده است. نوشته حاضر به روش توصیفی - تحلیلی به بررسی روایات کتاب النوادرو مقایسه آن با روایات الکافی پرداخته و نشان داده که بخش عمده‌ای از آن در تألیف الکافی مورد استفاده قرار گرفته و در نتیجه یکی از منابع آن به شمار می‌آید. همچنین بر اساس شواهد و قرائن قابل توجه نااستواری یا حداقل سوال برانگیز بودن نظریه‌­ی انتساب کتاب النوادر به حسین بن سعید اهوازی روشن می­شود. یافته­ها نشان می­دهد تفاوت­های سندی و متنی بین روایات این دو کتاب، غیر قابل انکار است. همچنین از رهگذر بررسی و تحلیل روایات دو کتاب می­توا ن النوادر اشعری را به مثابه منبع مهم کتاب الکافی کلینی به شمار آورد.

کلیدواژه‌ها

ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ترجمه محمد رضا تجدد، تهران، امیرکبیر،۱۳۶۶ش.
اشعری قمی، احمد بن محمد، النوادر، قم ، مدرسه الامام المهدی (عج)، 1408ق.
برقی، احمد بن محمد، المحاسن، قم ،دار الکتب الاسلامیة، 1371ق.
بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل (معروف به وحید بهبهانی)، فوائدالوحید البهبهانی، تحقیق حسن خاقانی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۱۰ق.
تهرانی، آقا بزرگ، الذریعه الی تصانیف الشیعه، بیروت، دار الاضواء، 1403ق.
جدیدی­نژاد، محمدرضا، روش دستیابی به منابع الکافی، مجله آیینه پژوهش، شماره 123،  قم ، دفتر تبلیغات اسلامی ،مرداد و شهریور 1389ش.
حبیب العمیدی، ثامر هاشم، الجدید فی علمی الدرایة و الرجال عند الشهید الصدر، قم ، مجله قضایا اسلامیة معاصرة، قم، 1417ق، شماره 3.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، 1409ق.
حلی،حسن بن یوسف بن مطهر، خلاصه الاقوال، نجف، چاپ حیدریه، 1381ق
خوئی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، مرکز النشر الثقافه الاسلامیه، 1413ق.
شبیری زنجانی، سید محمد جواد، النوادر احمد بن محمد بن عیسی یا کتاب حسین بن سعید، مجله آیینه پژوهش، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، مهر و آبان 1376ش.
شبیری زنجانی، سیدموسی، منابع الکافی، مجله کتاب ماه دین، شماره 130 و 131، شهریور 1387ش.
شهید ثانی، زین الدین بن علی عاملی، علم الدرایه، قم دفتر تبلیغات اسلامی، 1423ق.
صدوق، محمد بن علی، الخصال، قم، جامعه مدرسین، 1362ش.
طباطبایی، سید کاظم و رضا داد، علیه، جامع­نویسان پیش از کلینی، مجله علوم حدیث، شماره 51، بهار 1388ش.
طوسی، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1390ق.
............................، الرجال، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1373ش.
............................، الفهرست، قم، مکتبة المحقق الطباطبائی، 1420ق.
............................، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
غفاری صفت، علی اکبر، دراسات فی علم الدرایة (تلخیص مقباس الهدایة)، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب، 1384ش.
فرزند وحی، جمال، اعتبار سنجی منابع کتاب الکافی، مجله سراج منیر، شماره 8، پاییز 1391ش.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
مامقانی، عبد الله، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، قم ،مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث، 1411ق.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
مدیر شانه‌چی، کاظم، درایة الحدیث، قم ،دفتر انتشارات اسلامی، 1378ش.
مسعودی، عبدالهادی، آسیب شناخت حدیث، انتشارات زائر، 1389ش.
مفید، محمد بن محمد، جوابات أهل الموصل فى العدد و الرؤیه، قم، انتشارات کنگره هزاره شیخ مفید، 1413ق.
نجاشی، احمد بن علی، الرجال، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، 1365ش.