• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

مطالعات فهم حدیث

  1. صفحه اصلی
  2. نقد و بررسی دلالتِ روایتِ «ضَعوا هذِهِ الآیاتِ...» بر نزول گسسته‌ی سوره‌های قرآن

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

نقد و بررسی دلالتِ روایتِ «ضَعوا هذِهِ الآیاتِ...» بر نزول گسسته‌ی سوره‌های قرآن

    نویسندگان

    • زهرا کلباسی 1
    • امیر احمدنژاد 2

    1 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

    2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

,

نوع مقاله : پژوهشی

10.30479/mfh.2017.1165
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

طبق روایتی در منابع عامه، عثمان در حاشیه­ی پاسخ به سؤال اعتراضی ابن عباس درباره­ی دلیل حذف بسم الله از ابتدای سوره­ی توبه و اتصال آن به انفال، تأکید می­کند که جایگاه تمامی آیات-جز دو سوره­ی توبه و انفال- توسط پیامبر(ص) تعیین شده ­است. برخی معاصران با تکیه بر این توصیف عثمان، قائل به چینش آیات برخلاف سیر طبیعی نزولشان یا به عبارتی نزول گسسته­ی سوره­های قرآن شده­اند. در حالی که تأمل در اسناد چندگانه­ی این روایت نشانگر ضعف چشمگیر همه­ی آنها به سبب وجود حلقه­های مشترک راویان، مجهول بودن یکی از روات اصلی (یزید فارسی) و در نهایت تفرد عثمان در نقل این سنت وحیانی است. از دیگر سو، متن روایت نیز به سبب وجود نسخ مختلف دچار اضطراب بوده و حتی در برخی نُسخ موضوع روایت به کلی تغییر یافته و هیچ­گونه دلالتی بر کیفیت نزول سوره­ها ندارد. در مقابل، روایت صحیح السندی در منابع فریقین مبنی بر نزول بسمله در ابتدای سوره­ها و اختصاص تمامی آیات میان دو بسمله به یک سوره نقل شده که بر نزول پیوسته­ی سوره­ها و چینش آیات برحسب سیر طبیعی نزولشان در سور دلالت داشته و بیش از پیش دلالتِ روایتِ عثمان بر نزول گسسته­ی سوره­ها را مخدوش ساخته ­است.

کلیدواژه‌ها

  • روایت «ضعوا...»
  • نزول پیوسته
  • نزول گسسته
  • روایت نزول بسمله
  • عثمان
  • ابن عباس
  • XML
  • اصل مقاله 282.22 K
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
قرآن کریم.
آقایی، سیدعلی، حلقه مشترک و پیوند آن با اصطلاحات حدیثی، تهران: تاریخ و تمدن اسلامی، سال هشتم، 1391ق، سال هشتم، شماره57.
آلوسی، سیدمحمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، علی عبدالباری عطی، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1415ق.
ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری شرح صحیح البخاری، بیروت: دارالمعرفۀ، 1379ق.
ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسه التاریخ، بی­تا.
ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو، تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)، محمدحسین شمس الدین، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون، 1419ق.
ابوداوود، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داوود، محمد محیی الدین، بیروت: المکتبۀ العصریۀ، بی­تا.
ابوداوود، عبد الله بن سلیمان، کتاب المصاحف، محمد بن عبده، قاهره: الفاروق الحدیثیۀ، 1423ق.
ابوشهبة، محمد بن محمد، المدخل لدراسة القرآن الکریم‏، قاهره: مکتبه السنه‏، دوم، 1423ق،
ابونعیم، احمد بن عبد الله، معرفۀ الصحابه، عادل بن یوسف العزازی، ریاض: دارالوطن للنشر، 1419ق.
احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، شعیب الأرنوؤط، بیروت: مؤسسۀ الرسالۀ، 1421ق.
البانی، محمد ناصرالدین، صحیح و ضعیف سنن ابوداوود، بی­نا، بی­تا.
البانی، محمد ناصرالدین، ضعیف السنن الترمذی، زهیر الشاویش، بیروت: المکتب الاسلامی، 1411ق.
ایوب، حسن، الحدیث فی علوم القرآن و الحدیث‏، اسکندریه‏: دارالسلام‏، دوم‏، 1425ق.
باقلانی، محمد بن­ الطیب، الإنتصار للقرآن‏، عمان، بیروت‏: دار الفتح / دار ابن حزم‏، 1422ق.
بحرانی، هاشم­ بن­ سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، قم: بنیاد بعثت، تهران، 1416ق.
بزاز، احمد بن­ عمرو، مسند البزاز باسم البحر الزخار، مدینه: محفوظ الرحمن زین الله، مکتبۀ العلوم و الحکم، 1988م.
بغوی، حسین­ بن ­مسعود. معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، عبدالرزاق المهدی، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1420ق.
بیهقی، احمد­ بن­ حسین، السنن الکبری، محمدعبد القادر، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1424ق.
بهجت پور، عبد الکریم، تفسیر تنزیلی (به ترتیب نزول)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1392ش.
ترمذی، محمد بن­ عیسی، سنن الترمذی، احمد محمد شاکر، مصر: شرکۀ مکتبۀ و مطبعۀ مصطفی، دوم، 1395ق.
ثعلبى، احمد بن ­ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1422ق.
جدیع، عبد الله بن یوسف، المقدمات الأساسیة فی علوم القرآن‏، بیروت: موسسة الریان‏، سوم‏، 1427ق.
جوان آراسته، حسین، درسنامه علوم قرآنى‏، قم‏: بوستان کتاب، ششم، 1380ش.
حاکم نیشابوری، محمد بن­ عبد الله، مستدرک علی الصحیحین، بیروت: دارالکتب العلمیۀ، 1411ق.
حفناوى، محمد ابراهیم، دراسات أصولیة فی القرآن الکریم‏، قاهره: مکتبة و مطبعة الاشعاع الفنیه‏، 1422ق.
حویزی، عبد علی ­بن ­جمعه، نور الثقلین، سیدهاشم رسولی محلاتی، قم: انتشارات اسماعیلیان، چهارم، 1415ق.
خطیب بغدادی، احمد بن ­علی، موضح اوهام الجمع و التفریق، عبدالمعطی امین قعلجی، بیروت: دارالمعرفۀ، 1407ق.
خطیب عمری، محمد بن ­عبد الله، مشکاۀ المصابیح، محمدناصر الدین آلبانی، بیروت: المکتبۀ الاسلامی، 1985م.
دروزه، محمدعزت، التفسیر الحدیث، قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة، دوم، 1383ق.
رأفت سعید، محمد، تاریخ نزول القرآن‏، بیروت: دارالوفاء، 1422ق.
زرکشی، محمد بن­ عبد الله، البرهان فی علوم القرآن، محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت: المکتبۀ العصریۀ، دوم 1391ق.
سخاوی، علی­ بن­ محمد، جمال القراء و کمال الإقراء، بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیه‏، 1419ق.
سمرقندى، نصر بن­ محمد، بحرالعلوم، بی­نا: بی­جا، بی­تا.
سیدقطب، فی ظلال القرآن، بیروت- قاهره: دارالشروق، هفدهم، 1412ق.
سیوطی، جلال الدین، الاتقان فی علوم القرآن، محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: المکتبۀ العصریۀ، دوم، 1391ق.
...............................، التحبیر فی علم التفسیر، بیروت‏: دارالفکر، 1421ق.
...............................، جامع الاحادیث، حسن عباس زکی، بی­نا، بی­تا.
...............................، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1404ق.
شاطبی، ابراهیم ­بن ­موسی، الموافقات، أبوعبیدة، بیروت: دار ابن عفان، 1417ق.
شوکانی، محمد بن­ علی، فتح القدیر، دمشق: دار ابن کثیر، 1414ق.
طاهرى، حبیب الله، ‏درسهایى از علوم قرآنى، قم‏: اسوه‏، 1377ش.
طباطبایی، کاظم، سنجش و ارزیابی یک حدیث درباره ی قرآن، مشهد، دانشکده الهیات، 1378ش، ش45-46.
طالقانى‏، سیدعبد الوهاب، علوم قرآن و فهرست منابع(طالقانى)، قم: دارالقرآن الکریم‏، 1361ش.
طبرانی، سلیمان­ بن ­احمد، معجم الوسیط، طارق ­بن ­عوض الله، قاهره: دارالحرمین، بی­تا.
طبری، محمد بن ­جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفه، 1412ق.
طحاوی، احمد بن­ محمد، شرح مشکل الآثار، شعیب الأرنؤوط، بیروت: مؤسسۀ الرسالۀ، 1415ق.
عبدخلیفه دیلمی، اکرم، جمع القرآن‏، بیروت‏: دارالکتب العلمیة، 1427ق.
عبده، محمد، رشید رضا، تفسیر القرآن الحکیم (المنار)، مصر: الهیئه المصریه العامه للکتاب، 1990م.
عسکرى‏، سیدمرتضى، القرآن الکریم و روایات المدرستین‏، تهران‏: مجمع العلمى الاسلامى‏، دوم‏، 1416ق.
عطار، داود، موجز علوم القرآن‏، بیروت‏: موسسة اعلمى‏، سوم، 1415ق.
علاف، ادیب،‏ البیان فی علوم القرآن‏، دمشق‏: مکتبة الفارابى‏، 1422ق.
عمربن شبۀ، تاریخ المدینه لابن شبۀ، بی­نا: فهیم محمد شلتوت، 1399ق.
عیاشی، محمد بن ­­مسعود، کتاب التفسیر، سیدهاشم­رسولی­محلاتی، تهران: چاپخانه علمیه، 1380ش.
فیض­کاشانى، ملامحسن، تفسیر الصافی، تهران: مکتبه الصدر، دوم، 1415ق.
عبدالرزاق، ابوبکر، المصنف، حبیب الرحمن الأعظمی، بیروت: المکتب الإسلامی، دوم، 1403ق.
غفار، عبد الرسول، المیسر فی علوم القرآن‏، بیروت: مکتبة الرسول الاکرم‏، 1415ق.
قاسم­بن­سلام هروی، ابوعبید، فضائل القرآن، بیروت‏: دارالکتب العلمیة، 1426ق.
قاسمی، محمد جمال­الدین، محاسن التأویل، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1418ق.
قرطبی، محمد بن ­احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1364ش.
کمالی، سیدعلی، شناخت قرآن، قم‏: اسوه‏، 1370ش.
گرامى‏، محمد على، درسهایى از علوم قرآن، قم‏: احسن الحدیث‏، 1376ش.
مستغفری نسفی، جعفربن­محمد، فضائل القرآن، أحمدبن فارس السلوم، بیروت: دار ابن­حزم، 2008م.
معرفت‏، محمدهادى، تاریخ قرآن، تهران‏: سمت‏، پنجم‏، 1386ش.
..............................، التمهید فی علوم القرآن‏، قم‏: مؤسسة النشر الاسلامى‏، دوم، 1415ق. ‏
میرمحمدى، سیدابوالفضل، بحوث فی تاریخ القرآن و علومه‏، قم: مؤسسة النشر الاسلامى‏، 1420ق.
نحاس، احمد بن ­محمد، الناسخ والمنسوخ، محمد عبدالسلام، کویت: مکتبة الفلاح، 1408ق.
نسائی، احمد بن­ شعیب، سنن نسائی، عبدالفتاح ابوغدۀ، حلب: مکتب المطبوعات الاسلامیۀ، دوم، 1406ق.
نکونام، جعفر، درآمدى بر تاریخ گذارى قرآن‏، تهران: نشر هستى نما، 1380ش.
محدث نوری، مستدرک الوسائل، قم: مؤسسة آل البیت، 1408ق.
مراغی، احمد مصطفی، تفسیر المراغی، بیروت: داراحیاء التراث العربی، بی­تا.
واحدی نیشابوری، علی­ بن­ احمد، الوسیط فی تفسیر القرآن، عادل احمد، بیروت: دارالکتب العلمیۀ، 1415ق.
یونس الخطیب، عبدالکریم، تفسیر القرآنی للقرآن، قاهره: دارالفکر العربی، بی­تا.
    • تعداد مشاهده مقاله: 1,258
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 988
مطالعات فهم حدیث
دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 6
شهریور 1396
صفحه 145-169
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 282.22 K
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 1,258
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 988

APA

کلباسی, زهرا و احمدنژاد, امیر . (1396). نقد و بررسی دلالتِ روایتِ «ضَعوا هذِهِ الآیاتِ...» بر نزول گسسته‌ی سوره‌های قرآن. مطالعات فهم حدیث, 3(2), 145-169. doi: 10.30479/mfh.2017.1165

MLA

کلباسی, زهرا , و احمدنژاد, امیر . "نقد و بررسی دلالتِ روایتِ «ضَعوا هذِهِ الآیاتِ...» بر نزول گسسته‌ی سوره‌های قرآن", مطالعات فهم حدیث, 3, 2, 1396, 145-169. doi: 10.30479/mfh.2017.1165

HARVARD

کلباسی, زهرا, احمدنژاد, امیر. (1396). 'نقد و بررسی دلالتِ روایتِ «ضَعوا هذِهِ الآیاتِ...» بر نزول گسسته‌ی سوره‌های قرآن', مطالعات فهم حدیث, 3(2), pp. 145-169. doi: 10.30479/mfh.2017.1165

CHICAGO

زهرا کلباسی و امیر احمدنژاد, "نقد و بررسی دلالتِ روایتِ «ضَعوا هذِهِ الآیاتِ...» بر نزول گسسته‌ی سوره‌های قرآن," مطالعات فهم حدیث, 3 2 (1396): 145-169, doi: 10.30479/mfh.2017.1165

VANCOUVER

کلباسی, زهرا, احمدنژاد, امیر. نقد و بررسی دلالتِ روایتِ «ضَعوا هذِهِ الآیاتِ...» بر نزول گسسته‌ی سوره‌های قرآن. مطالعات فهم حدیث, 1396; 3(2): 145-169. doi: 10.30479/mfh.2017.1165

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • بروزرسانی 1401-12-01
  • بررسی مقالات در سایت مشابه یابی سمیم نور 1401-12-01

اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب