Document Type : Research
Authors
1 Professor, Department of Quran and Hadith, Meybod University, Meybod, Iran.
2 Associated Professor, Department of Quran and Hadith, Meybod University, Meybod, Iran.
3 Ph.D. in Quran and Hadith, Meybod University.
Abstract
Madāʾen is an unknown or lesser known region that housed Shiite and Sunni narrators of various jurisprudential and theological tendencies during the second and third centuries AH. The families of «Banu Hakim», «Banu al-Sadaqah» and «Banu Musa» are among the Shiite hadiths of the Madāʾen. Understanding the interaction of narrators in one area with other hadith centers helps the researcher to assess the extent to which the narrators of one area are affected by the lack of information on the religion and jurisprudence or theology of the transmitters of an area. This research, organized by descriptive-analytical method and using library resources, after investigating the Shiite narrative families present in Madāʾen in the second and third century AH and counting the number of their narrations in the Shiite four basic hadith works, in ways of achieving The relationship between the hadith centers has been established and it has been concluded that the Madāʾen hadith tradition has been associated with other hadith areas such as Kufa, Basra, Wasit, Baghdad, Sham, Khorasan, Egypt, Tbilisi.
Keywords
آل‌یاسین، راضی، صلح امام حسن (ع)؛ پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه تاریخ، ترجمه: علی خامنه‌ای، تهران، انقلاب اسلامی، 1397ش.
آلغازى، عبدالقادر، بیان المعانى، دمشق، مطبعة الترقی، 1382ق.
ابن‌اثیر، علی بن محمد، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار الفکر، 1409ق.
_______________، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر، 1385ق.
ابن‌العدیم، عمربن‌احمد، بغیة الطلب فى تاریخ حلب، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
ابن‌الفقیه، احمدبن‌محمد، البلدان، تحقیق: الهادی، یوسف، بیروت، عالم الکتب، 1416ق.
ابن‌جوزی، ابوالفرج، المنتظم فى تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا؛ مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1412ق.
ابن‌حجر عسقلانی، احمدبن‌علی، تقریب التهذیب، تحقیق: محمد عوامة، سوریه، دار الرشید، 1406ق.
_____________________، تهذیب التهذیب، بیروت، دار الفکر، 1404ق.
ابن‌خلدون، عبدالرحمن‌بن‌محمد، تاریخ ابن‌خلدون، تحقیق: خلیل شحاده، بیروت، دار الفکر، 1408ق.
ابن‌رجب، عبدالرحمن‌بن‌احمد، شرح علل الترمذی، تحقیق: همام سعید، اردن، مکتبة المنار، 1987م.
ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق: احسان عباس، بیروت، دار صادر، 1968م.
ابن شهرآشوب، محمدبن‌على، معالم العلماء فی فهرست کتب الشیعة و أسماء المصنفین منهم قدیما و حدیثا، نجف، المطبعة الحیدریة، 1380ق.
ابن‌طیفور، احمد بن ابی‌طاهر، بلاغات النساء، قم، الشریف الرضی، بی‌تا.
ابن‌فارس، احمدبن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، تحقیق، عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، بی‌تا.
ابن‌قولویه، جعفربن‌محمد، کامل الزیارات، تحقیق: امینى، عبدالحسین، نجف، دار المرتضویة، 1356ش.
ابن‌کثیر دمشقی، اسماعیل‌بن‌عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دار الفکر، 1407ق.
ابن‌مفلح، برهان‌الدین ابراهیم‌بن‌محمد، المقصد الأرشد فی ذکر أصحاب الإمام أحمد، تحقیق: عبدالرحمن بن‌سلیمان عثیمین، ریاض، مکتبة الرشد، 1410ق.
ابنعجیبه، احمد، البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید، تحقیق: احمد‌عبدالله قرشى‌رسلان، قاهره، حسن عباس زکی، 1419ق.
اردبیلى، محمدبن‌على، امع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، بیروت، دار الأضواء، 1403ق.
ازهرى، محمدبن‌احمد، تهذیب اللغة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
استرآبادى، محمدبن‌على، منهج المقال فی تحقیق أحوال الرجال، قم، موسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، 1422ق.
امین القضاة، مدرسة الحدیث فی البصرة حتی القرن الثالث الهجری، اردن، دار ابن‌حزم، 1419ق.
امینى، محمدهادى، أصحاب أمیرالمؤمنین علیه السلام و الرواة عنه، بیروت، دار الغدیر، 1412ق.
بحرالعلوم، محمدمهدى، الفوائد الرجالیة، تحقیق: حسین بحرالعلوم، تهران، مکتبة الصادق (ع)، 1363ش.
بخاری، محمدبن‌اسماعیل، التاریخ الکبیر، تحقیق: سیدهاشم ندوی، بی‌جا، دار الفکر، بی‌تا.
بلاذری، احمدبن‌یحیی، فتوح البلدان، بیروت، دار و مکتبة الهلال، 1988م.
بوسنینه، منجى، موسوعة أعلام العلماء و الأدباء العرب و المسلمین، تونس، امعة الدول العربیة، المنظمة العربیة للتربیة و الثقافة و العلوم، 1425ق.
بویل، . ا، تاریخ ایران کمبریج، تهران، امیرکبیر، 1368ش.
جابر، على‌داود، معجم أعلام جبل عامل، بیروت، دار المؤرخ العربی، 1430ق.
جشل، اسلم‌بن‌سهل، تاریخ واسط، تحقیق: کورکیس عوّاد، مدینه، عالم الکتب، 1406ق.
حموى، یاقوت‌بن‌عبدالله، معجم البلدان، بیروت، دار صادر، 1995م.
خامه‌یار، احمد، «بررسی اجمالی مزارات فرق شیعه در شام»، هفت آسمان، 1390ش، شماره 50، صص 49-72.
خطیب بغدادی، ابوبکر احمدبن‌علی، تاریخ بغداد، بیروت، دار الکتب العلمیة، بی‌تا.
دینوری، احمدبن‌داود، أخبار الطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر، قم، منشورات الرضی، 1368ش.
ذهبی، محمدبن‌احمد، المغنی فی الضعفاء، تحقیق: عتر، نورالدین، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
______________، تاریخ الإسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق: عوّاد معروف، بشار، بی‌جا، دار الغرب الإسلامی، 2003م.
ذهبی، محمدبن‌احمد، دیوان الضعفاء والمتروکین وخلق من المجهولین و ثقات فیهم لین، تحقیق: انصای، حماد بن محمد، مکه، مکتبة النهضة الحدیثة، 1387ق.
راغب اصفهانى، حسین‌بن‌محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دار القلم، بی‌تا.
ربیع‌نتاج، سیدعلی اکبر؛ یداللهی کرسیکلا، حلیمه، «بررسی جایگاه بیوتات روایی در رجال بحرالعلوم»، حدیث پژوهی، 1392ش، شماره 10، صص179-200.
رحمانى ولوى، مهدى، تاریخ علماى بلخ، مشهد، آستان قدس رضوى، 1386ش.
زرکلى، خیرالدین، الأعلام، بیروت، دار العلم للملایین، 1989م.
شبسترى، عبدالحسین، سبل الرشاد الى اصحاب الإمام الجواد (ع)، قم، المکتبة التاریخیة المختصة، 1421ق.
شوشترى، محمدتقى، قاموس الرجال، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، 1410ق.
طبرسى، احمدبن‌على، الإحتجاج على أهل اللجاج، تحقیق: محمدباقر خرسان، مشهد، نشر مرتضى، 1403ق.
طبری، محمدبن‌جریر، تاریخ الطبری، تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، 1387ق.
طوسی، محمدبن‌حسن، الأمالی، قم، دار الثقافة، 1414ق.
_______________، رجال، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، 1373ش.
_______________، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنفین و أصحاب الأصول، قم، مکتبة المحقق الطباطبائی، 1420ق.
عینی، محمودبن‌احمد، مغانی الأخیار فی شرح أسامی رجال معانی الآثار، تحقیق: محمدحسن اسماعیل شافعى، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
فراهیدى، خلیل‌بن‌احمد، کتاب العین، قم، هجرت، بی‌تا.
فیروزآبادى، محمدبن‌یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، دار الکتب العلمیة، بی‌تا.
قطب‌الدین راوندى، سعیدبن‌هبة‌الله، الخرائج و الجرائح، قم، مؤسسه امام مهدى (ع)، 1409ق.
کشّى، محمدبن‌عمر، اختیار معرفة الرجال، تحقیق: مهدى رجایى، قم، موسسة آل البیت (ع) لإحیاء التراث، 1404ق.
کلینى، محمدبن‌یعقوب، الکافی، قم، دار الحدیث، 1429ق.
مامقانى، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، بی‌جا، بى‌نا، بی‌تا.
مجلسى، محمدباقر، بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ع)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
مرتضى زبیدى، محمدبن‌محمد، تاج العروس، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
مصطفوى، حسن، التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، بیروت: دار الکتب العلمیة، سوم، بی‌تا.
مقدسی، محمدبن‌احمد، احسن التقاسیم فی معرفة الأقالیم، قاهره، مکتبة مدبولی، 1411ق.
موسوی، سیداکبر، «جریان حدیثی امامیه در بصره (عصر حضور)»، علوم حدیث، 1396ش، شماره 84، صص102-127.
موسوی، عبدالرسول، الشیعة فی التاریخ، قاهره، مکتبة مدبولی، 2002م.
مهاجر، عفر، التأسیس لتاریخ الشیعة فی لبنان و سوریة، بیروت، دارالملاک، 1413ق.
نجاشى، احمدبن‌على، رجال النجاشی، تحقیق: موسى شبیرى زنجانى، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، 1365ش.
نمازى‌شاهرودى، على، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، فرزند مؤلف، 1414ق.
)